Hiểu rõ về Token là gì — Từ định nghĩa cơ bản đến chiến lược giao dịch

Không ít người sau khi gia nhập vào thế giới Tiền điện tử thường bị hai từ Token và Coin làm rối tung lên. Những đồng Bitcoin, Litecoin, Dogecoin thời kỳ đầu đều gọi là Coin, mọi người không quá bối rối. Nhưng kể từ khi Ethereum xuất hiện, lượng Token tràn vào thị trường, trong tiếng Trung đều dịch là “đại diện” hoặc “Tiền điện tử”, điều này đã gây ra sự nhầm lẫn rộng rãi về nhận thức. Hôm nay chúng ta sẽ làm rõ Token là gì và nó khác biệt về bản chất với Coin như thế nào.

Token thực sự là gì?

Nói một cách đơn giản, Token là dạng số hóa đại diện cho quyền lợi, chứng chỉ hoặc tài sản cụ thể, có thể giao dịch, chuyển nhượng và đổi lấy trên blockchain. Trong tiếng Trung thường dịch là “thẻ thông hành”, “mã thông báo” hoặc “đại diện”.

Điểm mấu chốt là: Token không có blockchain riêng của mình. Nó phải dựa vào các blockchain đã có để tồn tại. Sau khi Ethereum ra chuẩn ERC-20 vào năm 2015, bất kỳ nhà phát triển nào cũng có thể dễ dàng phát hành Token trên Ethereum, điều này đã dẫn đến sự bùng nổ về số lượng Token. Tính đến nay, Ethereum vẫn là blockchain phát hành Token nhiều nhất.

Vì vậy, Token là một thuật ngữ chung, đại diện cho tất cả các “đồng tiền được xây dựng trên các blockchain hiện có”, bao gồm Token DeFi, Token Layer-2, NFT (như APE, SAND) và nhiều loại khác.

Các loại Token và chức năng của chúng là gì?

Theo phân loại của Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Thụy Sĩ (FINMA), Token chủ yếu chia thành ba loại:

Token thanh toán: Chức năng chính là thực hiện các giao dịch thanh toán an toàn, hiệu quả, phí thấp, ví dụ điển hình là Stablecoin.

Token chức năng: Cung cấp quyền truy cập vào các ứng dụng khác nhau, là đặc điểm của phần lớn ERC-20 trên Ethereum. Người sở hữu loại Token này có thể sử dụng các chức năng của ứng dụng hoặc dịch vụ tương ứng.

Token tài sản: Đại diện cho quyền sở hữu đối với một dự án hoặc tài sản. Người nắm giữ có thể chia sẻ phần tăng trưởng giá trị của dự án, tương tự như cổ phiếu, nhưng cần chú ý là nhà đầu tư trong thị trường tiền điện tử thường không có quyền sở hữu thực sự hoặc quyền chia lợi nhuận của dự án.

Trong thực tế, một Token thường có đồng thời hai hoặc ba đặc tính trên, rất khó phân biệt hoàn toàn.

Sự khác biệt căn bản giữa Token và Coin là gì?

Hai khái niệm này khác nhau về bản chất: Coin có blockchain riêng của nó, là tài sản gốc của blockchain đó. Bitcoin chạy trên blockchain Bitcoin, Ether chạy trên Ethereum.

Trong khi đó, Token không có blockchain riêng, nó phụ thuộc vào hệ sinh thái blockchain hiện có. Chính vì vậy, hệ sinh thái ứng dụng của Token thường không phong phú bằng Coin, thậm chí rất khó tự phát triển ứng dụng.

Đầu tư Token hay Coin thì đáng giá hơn?

Thực ra đây là một giả thuyết sai, vì hai khái niệm này liên kết chặt chẽ, mỗi cái đều có ưu điểm riêng.

Coin xem như hạ tầng cơ sở, Token là tầng ứng dụng. Phần trước chủ yếu giải quyết các vấn đề của chính blockchain, phần sau dựa trên đó phát triển các ứng dụng và dịch vụ, trực tiếp đáp ứng nhu cầu người dùng. Hai cái bổ sung cho nhau, không thể thiếu.

So với đó, ưu điểm của Token là khả năng mở rộng ứng dụng mạnh hơn, dễ thực hiện hơn. Giá trị của Coin bị giới hạn trong chính hạ tầng của nó, nếu thất bại thì không còn đường quay lại (như QTUM, BTM), còn Token có thể linh hoạt ra các dịch vụ và ứng dụng khác nhau, thất bại vẫn có thể điều chỉnh hướng đi (như MakerDAO ra RWA).

Một điểm khác biệt rõ ràng nữa là: Biến động của Token thường lớn hơn Coin rất nhiều. Ví dụ như UNI, SNX, MKR, biến động giá của chúng thường vượt quá Bitcoin và Ethereum, đặc biệt trong thị trường tăng giá. Điều này mang lại nhiều cơ hội cho trader ngắn hạn, nhưng cũng đi kèm rủi ro lớn hơn.

Làm thế nào để giao dịch Token?

Cũng giống như Coin, có hai phương pháp chính để giao dịch Token:

Giao dịch spot là cách đơn giản nhất. Bạn mua bán dựa trên tài sản thực, ví dụ mua 1 UNI với giá 3 USD, bạn thực sự sở hữu 1 UNI đó.

Lưu ý đặc biệt: Khi giao dịch spot cần cảnh giác với rủi ro token giả. Giả sử một nhóm phát hành một loại token tên ABC có giá trị cao, nhóm khác cũng phát hành token cùng tên nhưng không có giá trị, người mới dễ bị lừa. Cách phòng tránh là xác minh địa chỉ hợp đồng của token trên website chính thức hoặc trình duyệt blockchain.

Giao dịch ký quỹ là phương pháp dùng đòn bẩy để nhân lợi nhuận. Khác với đầu tư toàn bộ, giao dịch ký quỹ chỉ cần bỏ ra một phần vốn làm ký quỹ. Ví dụ dùng đòn bẩy 10x để mua dài hạn UNI, mỗi UNI chỉ tốn 0.3 USD để mở vị thế. Trong các hợp đồng chênh lệch và hợp đồng vĩnh viễn, bạn thậm chí không cần sở hữu token gốc thật sự.

Điều cần nhấn mạnh là kiểm soát rủi ro. Biến động của Token vốn đã lớn hơn Coin, đòn bẩy tốt nhất không nên vượt quá 10 lần. Bitcoin biến động 10% trong một ngày đã hiếm, nhưng nhiều Token — đặc biệt là các token mới ra mắt — thường xuyên có biến động như vậy, rủi ro cháy tài khoản tăng cao.

Dù chọn phương pháp giao dịch nào, điều kiện tiên quyết là: Chọn một nền tảng giao dịch an toàn, có uy tín và được quản lý hợp pháp. Đây là lớp phòng thủ đầu tiên để bảo vệ tài sản của bạn.

Tóm lại

Hiểu rõ Token là gì quan trọng nằm ở ba điểm: nó không có blockchain riêng, nó là tầng ứng dụng chứ không phải hạ tầng, và độ biến động cùng khả năng linh hoạt của nó cao hơn. Dù là đầu tư hay giao dịch, đều cần dựa trên khả năng chịu rủi ro của bản thân, đừng theo đuổi theo phong trào một cách mù quáng, cũng đừng quá đà sử dụng đòn bẩy. Trong thị trường đầy cơ hội này, quản lý rủi ro thường quan trọng hơn việc kiếm lợi nhanh.