Phân tích sâu nguyên nhân tăng giảm của vàng năm 2025: Tại sao các ngân hàng trung ương và nhà đầu tư toàn cầu đều đang tranh giành vàng?

Tháng 10 năm nay, giá vàng đã vượt qua mức 4.400 USD/oz tạo đỉnh lịch sử, mặc dù sau đó có sự điều chỉnh, nhưng đợt tăng này đã trở thành một trong những đợt tăng mạnh nhất trong 30 năm qua — mức tăng từ 2024-2025 gần bằng mức cao nhất trong 30 năm, vượt qua mức 31% của năm 2007 và 29% của năm 2010. Đối với nhiều nhà đầu tư vẫn còn đang quan sát, câu hỏi cấp bách nhất là: đợt tăng này còn tiếp tục không? Nguyên nhân tăng giảm của vàng thực sự là gì? Việc tham gia thị trường bây giờ đã muộn chưa?

Tại sao giá vàng lại mạnh mẽ như vậy? Khám phá 3 động lực sâu xa

Vàng không tự nhiên tăng đột biến, các nguyên nhân tăng giảm của vàng bao gồm nhiều yếu tố tương tác lẫn nhau. Để hiểu rõ diễn biến hiện tại, chúng ta cần phân tích từ ba chiều: kinh tế vĩ mô, chính sách tiền tệ và rủi ro địa chính trị.

Mức độ 1: Những biến động chính sách của Mỹ mang lại sự không chắc chắn của thị trường

Từ đầu năm 2025, kỳ vọng và thực thi các chính sách thuế quan mới liên tục gia tăng, trực tiếp thúc đẩy nhu cầu trú ẩn an toàn của thị trường. Theo kinh nghiệm lịch sử, trong giai đoạn chiến tranh thương mại Mỹ-Trung năm 2018, giá vàng thường tăng nhanh 5–10% trong ngắn hạn khi chính sách không rõ ràng. Khi thị trường đầy rẫy sự không chắc chắn, nhà đầu tư tự nhiên sẽ đổ xô vào các “tài sản an toàn” — vàng chính là lựa chọn tối ưu.

Mức độ 2: Dự đoán cắt giảm lãi suất của Fed và lãi suất thực đảo chiều

Đây là lý do quan trọng nhất để hiểu nguyên nhân tăng giảm của vàng. Giá vàng có mối quan hệ nghịch rõ ràng với lãi suất thực — lãi suất thấp hơn, vàng càng hấp dẫn. Tại sao? Bởi vì giữ vàng không sinh lãi, nếu lãi suất thị trường cao, chi phí cơ hội giữ vàng lớn; ngược lại, lãi suất thấp, vàng trở nên có lợi hơn.

Viện Dự trữ Liên bang (Fed) đã cắt giảm lãi suất 25 điểm cơ bản vào tháng 9 phù hợp dự kiến, nhưng Powell định vị đó là “cắt giảm theo cách quản lý rủi ro” chứ không phải là chính sách nới lỏng, khiến kỳ vọng về tốc độ cắt giảm lãi suất trong tương lai có sự phân hóa. Tuy nhiên, theo dữ liệu mới nhất từ công cụ lãi suất CME, xác suất Fed cắt giảm thêm 25 điểm cơ bản vào tháng 12 lên tới 84.7%, đây chính là yếu tố hỗ trợ giá vàng quan trọng. Nếu dữ liệu kinh tế yếu đi, quá trình cắt giảm lãi suất có thể sẽ nhanh hơn, làm tăng sức hấp dẫn của vàng.

Mức độ 3: Các ngân hàng trung ương toàn cầu liên tục mua vàng

Dữ liệu của Hiệp hội Vàng Thế giới (WGC) cho thấy, trong quý 3 năm 2025, các ngân hàng trung ương toàn cầu đã mua ròng 220 tấn vàng, tăng 28% so với quý trước. Trong 9 tháng đầu năm, các ngân hàng trung ương đã tích lũy khoảng 634 tấn vàng. Quan trọng hơn, khảo sát của WGC cho thấy 76% các ngân hàng trung ương được hỏi dự kiến sẽ “tăng trung bình hoặc đáng kể” tỷ lệ vàng trong dự trữ trong 5 năm tới, đồng thời dự đoán tỷ lệ dự trữ USD sẽ giảm.

Điều này phản ánh một tín hiệu quan trọng: các ngân hàng trung ương đang đánh giá lại cấu trúc dự trữ tiền tệ, vàng như một tài sản dự trữ trung lập, ổn định đang dần lấy lại vị thế. Khi các quỹ lớn nhất thế giới đều đang mua vàng, sức hỗ trợ giá không thể xem nhẹ.

Những yếu tố bị bỏ qua: Nợ nần, địa chính trị và tâm lý

Ngoài ba động lực chính trên, còn có một số yếu tố khác đang thúc đẩy tăng giảm của vàng:

Mức nợ toàn cầu cao hạn chế không gian chính sách. Dữ liệu của IMF cho thấy, đến năm 2025, tổng nợ toàn cầu đạt 307 nghìn tỷ USD, môi trường nợ cao khiến các nhà hoạch định chính sách các quốc gia thiên về nới lỏng thay vì thắt chặt, điều này tự nhiên có lợi cho vàng.

Sự lung lay niềm tin vào đồng USD. Khi niềm tin vào USD giảm, vàng tính theo USD sẽ hưởng lợi tương đối, thu hút dòng vốn quốc tế chảy vào nhiều hơn.

Rủi ro địa chính trị liên tục gia tăng. Chiến tranh Nga-Ukraine kéo dài, xung đột Trung Đông cùng các sự kiện khác làm tăng nhu cầu trú ẩn an toàn của kim loại quý, mỗi lần xung đột leo thang đều mang lại làn sóng mua vàng ngắn hạn.

Tâm lý cộng đồng được khuếch đại. Các báo cáo truyền thông liên tục và cảm xúc trên mạng xã hội khiến dòng tiền ngắn hạn đổ vào không tính toán, tạo thành vòng xoáy tăng giá tự củng cố.

Điều cần chú ý là, nguyên nhân tăng giảm của vàng trong ngắn hạn (như tâm lý, sự kiện địa chính trị) và dài hạn (như điều chỉnh dự trữ của ngân hàng trung ương, xu hướng lãi suất thực) tồn tại song song, tương tác tạo ra biến động dữ dội hiện tại. Đối với nhà đầu tư Đài Loan, cần xem xét thêm biến động tỷ giá USD/TWD ảnh hưởng đến lợi nhuận.

Các tổ chức nhìn nhận thế nào? Mục tiêu giá vàng năm 2026

Dù gần đây có điều chỉnh, các tổ chức chính thống toàn cầu vẫn duy trì triển vọng tích cực về vàng:

Đội ngũ hàng hóa của JPMorgan cho rằng đợt điều chỉnh này là “điều chỉnh lành mạnh”, nâng mục tiêu giá quý 4 năm 2026 lên 5055 USD/oz.

Goldman Sachs giữ nguyên mục tiêu 4900 USD/oz vào cuối năm 2026.

Ngân hàng Mỹ (Bank of America) còn tích cực hơn, trước đó nâng mục tiêu 2026 lên 5.000 USD/oz, gần đây các chiến lược gia còn dự báo vàng có thể vượt mốc 6.000 USD trong năm tới.

Các thương hiệu trang sức nổi tiếng (Chow Tai Fook, Luk Fook) vẫn duy trì giá tham khảo vàng miếng tại Trung Quốc trên 1100 nhân dân tệ/gram, không giảm mạnh.

Những dự báo này phản ánh nhận định của các tổ chức chuyên nghiệp rằng xu hướng tăng trung dài hạn của vàng vẫn chưa thay đổi, các nguyên nhân sâu xa hỗ trợ tăng giảm của vàng vẫn còn phát huy tác dụng.

Các nhà đầu tư cá nhân nên làm gì? Khung quyết định của 4 nhóm nhà đầu tư

Sau khi hiểu rõ logic giá vàng, các nhà đầu tư với nền tảng khác nhau nên áp dụng chiến lược phù hợp:

Nhà giao dịch ngắn hạn có kinh nghiệm: Thị trường biến động mạnh chính là thời điểm vàng để kiếm lợi ngắn hạn. Thanh khoản dồi dào, các đợt tăng giảm mạnh rõ ràng, dễ xác định xu hướng ngắn hạn. Khuyên nên chú ý các biến động dữ dội trước và sau các báo cáo dữ liệu kinh tế Mỹ, đây là thời điểm giao dịch tốt nhất.

Người mới bắt đầu đầu tư: Thử nghiệm bằng số vốn nhỏ, làm quen dần với nhịp điệu giao dịch vàng. Tuyệt đối không theo đuổi lợi nhuận của người khác một cách mù quáng — vàng có biên độ trung bình hàng năm là 19.4%, cao hơn S&P 500 là 14.7%, biến động lớn. Người mới dễ bị mua đỉnh trong đợt tăng mạnh, bán đáy trong đợt giảm, lặp lại nhiều lần sẽ dẫn đến thua lỗ sạch.

Nhà đầu tư dài hạn giữ vàng vật chất: Phải chuẩn bị tâm lý chịu đựng các biến động dữ dội ngắn hạn. Vàng như một công cụ bảo toàn giá trị, cần ít nhất 10 năm để phát huy tác dụng tối đa, trong đó có thể nhân đôi hoặc giảm một nửa. Ngoài ra, chi phí giao dịch vàng vật chất khá cao (5%-20%), không khuyến khích nắm giữ quá nhiều.

Nhà đầu tư phân bổ: Việc thêm vàng vào danh mục giúp tăng tính ổn định, nhưng không nên đặt toàn bộ tài sản vào đó. Độ biến động của vàng không thấp hơn cổ phiếu, phân tán danh mục mới là lựa chọn an toàn hơn. Nếu muốn tối đa hóa lợi nhuận, có thể giữ dài hạn đồng thời tận dụng biến động ngắn hạn để giao dịch.

Cảnh báo rủi ro cuối cùng

Dù nguyên nhân tăng giảm của vàng rõ ràng, trong thực tế vẫn cần cảnh giác:

• Chu kỳ của vàng rất dài, từ mua vào đến đạt mục tiêu bảo toàn giá trị có thể mất hơn 10 năm
• Biến động ngắn hạn có thể rất dữ dội, đặc biệt trước các dữ liệu kinh tế Mỹ, cuộc họp của Fed
• Không nên tập trung toàn bộ vốn vào một tài sản duy nhất
• Đối với người mới, học cách theo dõi lịch kinh tế Mỹ để hỗ trợ quyết định giao dịch hiệu quả

Vàng như một tài sản tin cậy toàn cầu, xu hướng tăng dài hạn vẫn chưa thay đổi. Nhưng để thực sự kiếm lời trong đợt tăng này, cần có sự hiểu biết về kinh tế vĩ mô, nhận thức rõ khả năng chịu đựng rủi ro của bản thân và giữ vững kỷ luật thực thi.