Giá cổ phiếu giảm vào ngày giao dịch除息 có thực sự không thể tránh khỏi không? Nhà đầu tư nên đối phó như thế nào

Lợi ích của cổ phiếu cổ tức và hai thắc mắc lớn của nhà đầu tư mới

Ổn định và liên tục chia cổ tức thường phản ánh tính lành mạnh trong mô hình kinh doanh của doanh nghiệp và dòng tiền mặt dồi dào. Các công ty niêm yết có thành tích xuất sắc trong quá khứ phần lớn duy trì truyền thống chia cổ tức đều đặn. Trong những năm gần đây, nhiều nhà đầu tư xem cổ phiếu trả cổ tức cao là tài sản cốt lõi trong danh mục đầu tư. Ngay cả “ông vua chứng khoán” Buffett cũng đặc biệt yêu thích điều này, với hơn 50% tài sản của ông được phân bổ vào cổ phiếu trả cổ tức cao.

Tuy nhiên, các nhà đầu tư mới bước chân vào lĩnh vực cổ phiếu cổ tức thường gặp phải những băn khoăn: Giá cổ phiếu có nhất định giảm vào ngày chốt cổ tức không? Thời điểm vào thị trường nên là trước hay sau ngày chốt cổ tức? Chúng ta cần phân tích kỹ các quy luật về diễn biến giá cổ phiếu quanh ngày chia cổ tức.

Giảm giá cổ phiếu vào ngày chốt cổ tức: dự kiến lý thuyết và thực tế có sự chênh lệch

Về mặt lý thuyết, logic giảm giá cổ phiếu vào ngày chốt cổ tức rõ ràng: công ty phát hành cổ tức bằng tiền mặt dẫn đến dòng tiền ra khỏi doanh nghiệp, do đó giá cổ phiếu sẽ điều chỉnh phù hợp. Tuy nhiên, qua quan sát lịch sử thực tế, giá cổ phiếu vào ngày chốt cổ tức không nhất thiết phải giảm. Đặc biệt đối với các doanh nghiệp dẫn đầu ngành, có hiệu quả ổn định, ngày chốt cổ tức còn thường thấy giá cổ phiếu tăng lên.

Hiểu rõ hiện tượng này cần nắm rõ cơ chế hoạt động của việc chia quyền và cổ tức:

Tình huống chia quyền: Công ty tăng vốn bằng cách phát hành cổ phiếu thưởng hoặc cổ phiếu phát hành thêm, trong khi tổng giá trị vẫn không đổi, thì giá trị của mỗi cổ phiếu sẽ giảm, dẫn đến điều chỉnh giảm giá cổ phiếu.

Tình huống chốt cổ tức: Việc chi trả cổ tức bằng tiền mặt làm giảm tài sản của công ty, dù cổ đông nhận được lợi ích tiền mặt, nhưng giá cổ phiếu cũng sẽ điều chỉnh phù hợp.

Tính toán lý thuyết khá đơn giản. Giả sử một công ty có lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu là 3 USD/năm, định giá theo P/E 10 lần, thì giá trị mỗi cổ phiếu là 30 USD. Nếu lượng tiền mặt tích lũy đạt 5 USD mỗi cổ phiếu, thì tổng định giá là 35 USD. Ban lãnh đạo quyết định phân phối cổ tức bằng tiền mặt 4 USD mỗi cổ phiếu, còn lại 1 USD để dự phòng. Thông báo ngày chi cổ tức là 17/6, ngày đăng ký quyền lợi là 15/6. Theo lý thuyết, ngày chốt cổ tức, giá cổ phiếu sẽ điều chỉnh từ 35 USD xuống còn 31 USD.

Trong khi đó, tình huống phát hành cổ phiếu mới phức tạp hơn. Nếu giá cổ phiếu trước khi phát hành là 10 đồng/cổ, giá phát hành cổ phiếu mới là 5 đồng, tỷ lệ phát hành là 1 cổ phiếu mới cho mỗi 2 cổ hiện có, thì giá cổ phiếu sau phát hành theo lý thuyết sẽ là:(10-5)÷(2+1)=1.67 đồng.

Tuy nhiên, thực tế thường lệch xa so với lý thuyết. Biến động giá cổ phiếu chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như tâm lý thị trường, kết quả hoạt động của doanh nghiệp, môi trường vĩ mô, đều tác động đến diễn biến ngày chốt cổ tức.

Lấy ví dụ Coca-Cola, công ty này trả cổ tức hàng quý dài hạn. Ngày chốt cổ tức vào 14/9 và 30/11 năm 2023, giá cổ phiếu lại có xu hướng tăng nhẹ; còn ngày 13/6/2025 và 14/3/2025, giá lại giảm nhẹ. Apple thể hiện rõ hơn, do sức hút của cổ phiếu công nghệ, ngày chốt cổ tức 10/11/2023, giá từ 182 USD tăng lên 186 USD, lần gần nhất ngày 12/5, giá tăng 6.18%. Các cổ phiếu blue-chip như Walmart, Pepsi, Johnson & Johnson cũng thường ghi nhận tăng giá vào ngày chốt cổ tức.

Mua cổ phiếu sau ngày chốt cổ tức có lợi hơn không: ba yếu tố quyết định

Khái niệm “lấp quyền” và “dán quyền”

Diễn biến giá cổ phiếu sau khi chia cổ tức phụ thuộc vào trạng thái “lấp quyền” hoặc “dán quyền” :

• Lấp quyền (填權息): Giá cổ phiếu tạm thời giảm do chia cổ tức, nhưng sau đó, kỳ vọng tăng trưởng của công ty thúc đẩy giá dần trở lại mức trước ngày chốt cổ tức, phản ánh kỳ vọng lạc quan của thị trường về tăng trưởng doanh nghiệp.

• Dán quyền (貼權息): Giá cổ phiếu sau ngày chốt cổ tức duy trì ở mức thấp, không phục hồi về mức trước, thường là tín hiệu nhà đầu tư lo ngại về triển vọng của doanh nghiệp, có thể do kết quả kinh doanh giảm sút hoặc thay đổi môi trường thị trường.

Ba khía cạnh ra quyết định

Khía cạnh 1: Xu hướng giá cổ phiếu trước ngày chốt cổ tức

Nếu giá cổ phiếu đã tăng lên đỉnh trước ngày chốt, nhiều nhà đầu tư có xu hướng chốt lời sớm, đặc biệt những nhà đầu tư quan tâm đến thuế. Lúc này, vào thị trường có thể gặp áp lực bán tháo hoặc kỳ vọng quá cao, không phải thời điểm lý tưởng.

Khía cạnh 2: Quan sát lịch sử biến động giá cổ phiếu

Thông thường, sau ngày chốt cổ tức, giá cổ phiếu có xu hướng giảm chứ không tăng. Nhà đầu tư ngắn hạn dễ gặp rủi ro lỗ. Tuy nhiên, nếu giá cổ phiếu giảm về vùng hỗ trợ kỹ thuật và thể hiện tín hiệu ổn định, thì có thể là cơ hội mua vào.

Khía cạnh 3: Phần nội tại của doanh nghiệp và chiến lược nắm giữ dài hạn

Với các doanh nghiệp có nền tảng vững mạnh, dẫn đầu ngành, ngày chốt cổ tức chỉ là sự điều chỉnh của giá cổ phiếu chứ không phải giảm giá trị. Cổ phiếu của các doanh nghiệp này sau chốt cổ tức, mua vào và giữ dài hạn thường sẽ có lợi hơn, vì giá trị nội tại vẫn còn nguyên vẹn, và việc điều chỉnh giảm giá còn tạo cơ hội mua vào với giá thấp để tích lũy tài sản chất lượng.

Chi phí tiềm ẩn khi đầu tư cổ phiếu cổ tức không thể bỏ qua

Gánh nặng thuế

Trong tài khoản lãi suất trì hoãn thuế (như IRA hoặc 401K tại Mỹ), mua cổ phiếu cổ tức không cần lo về thuế. Nhưng trong tài khoản chịu thuế bình thường, nhà đầu tư có thể đối mặt với “lỗ một, thuế một”: giá cổ phiếu giảm gây lỗ chưa thực hiện, đồng thời còn phải trả thuế cho cổ tức. Chỉ khi nhà đầu tư dự đoán giá cổ phiếu sẽ nhanh chóng hồi phục và sẽ tái đầu tư cổ tức, thì mua trước ngày chốt cổ tức mới có ý nghĩa.

Chi phí giao dịch

Các khoản phí và thuế giao dịch cũng cần tính vào chi phí. Ví dụ thị trường chứng khoán Đài Loan:

• Phí giao dịch tính bằng: Giá cổ phiếu × 0.1425% × chiết khấu của công ty chứng khoán (thường từ 50% đến 60%)
• Thuế giao dịch: Cổ phiếu thông thường 0.3%, ETF 0.1%, tính trên giá bán ra.

Đánh giá tổng thể và khuyến nghị đầu tư

Việc giá cổ phiếu giảm vào ngày chốt cổ tức phụ thuộc vào quy mô cổ tức, tâm lý thị trường, kết quả hoạt động của công ty và nhiều yếu tố khác phối hợp. Nhà đầu tư cần dựa trên mục tiêu, khả năng chịu đựng rủi ro và thời gian nắm giữ để đánh giá phù hợp thời điểm vào. Đối với nhà đầu tư dài hạn của các doanh nghiệp uy tín, ngày chốt cổ tức có thể là thời điểm tích lũy tài sản chất lượng với giá ưu đãi; còn nhà đầu tư ngắn hạn cần cân nhắc kỹ chi phí giao dịch và gánh nặng thuế, tránh rủi ro không đáng có.