Cách xác định xem một cổ phiếu đắt hay rẻ: hướng dẫn thực tế về giá trị sổ sách ròng

Khi đầu tư vào cổ phiếu, có thể bạn đã tự hỏi liệu bạn có thực sự đang trả một mức giá hợp lý hay không. Câu trả lời nằm ở việc hiểu giá trị sổ sách ròng là gì và cách sử dụng nó để phát hiện các cơ hội đầu tư. Khái niệm này, còn gọi là “giá trị sổ sách”, là công cụ phân biệt các nhà đầu tư kiếm tiền từ thị trường với những người chỉ mua mà không có hướng đi rõ ràng.

Con đường tắt để biết bạn mua đắt hay rẻ

Hãy tưởng tượng bạn tìm thấy hai cổ phiếu: một giao dịch ở mức 84€ và một ở mức 27€. Cổ nào rẻ hơn? Nếu không biết giá trị sổ sách ròng, không thể biết được. Lý do là vì giá trị sổ sách ròng thể hiện giá trị thực của công ty theo các bảng cân đối kế toán của nó: tài sản trừ đi nợ, chia cho số lượng cổ phiếu đang lưu hành.

Công cụ chính mà các chuyên gia sử dụng để điều này là tỷ lệ Giá / Giá trị sổ sách (P/VC). Cách hoạt động như sau: nếu kết quả lớn hơn 1, cổ phiếu đang đắt so với giá trị ghi sổ. Nếu nhỏ hơn 1, nó đang rẻ. Hãy lấy một ví dụ thực tế: Acerinox, công ty thép của Tây Ban Nha, đã thể hiện tỷ lệ P/VC thấp trong lịch sử, cho thấy thị trường đã đánh giá thấp cổ phiếu này. Ngược lại, Cellnex, một công ty Tây Ban Nha khác, thường xuyên giao dịch với tỷ lệ P/VC cao, cho thấy nó bị định giá quá cao.

Chính xác giá trị sổ sách ròng là gì

Phía sau các con số này là một logic đơn giản: giá trị sổ sách ròng là sự chênh lệch giữa tất cả những gì một công ty sở hữu (tài sản hữu hình) và tất cả những gì nó nợ (nợ phải trả). Khi chia cho số cổ phiếu đang lưu hành, bạn sẽ có giá trị sổ sách ròng trên mỗi cổ phiếu.

Công thức cơ bản: Giá trị sổ sách ròng trên mỗi cổ phiếu = (Tài sản – Nợ phải trả) / Số lượng cổ phiếu

Giả sử công ty “ABC” có 3.200 triệu euro tài sản, 620 triệu euro nợ và 12 triệu cổ phiếu đang lưu hành. Phép tính sẽ là: (3.200 - 620) / 12 = 215€ mỗi cổ phiếu. Con số này là giá trị nội tại mà mỗi cổ phiếu chứa đựng theo các ghi chép kế toán.

Tại sao một số người gọi nó là “giá trị trong sổ sách”

Thuật ngữ này xuất phát từ việc các kế toán ghi nhận các dữ liệu này trong sổ sách của công ty. Các nhà đầu tư theo phong cách Đầu tư giá trị (Value Investing) chính xác là sử dụng điều này: tìm các công ty có giá thị trường thấp hơn giá trị sổ sách ròng của họ, hy vọng rằng thị trường cuối cùng sẽ điều chỉnh giá và công nhận giá trị thực của doanh nghiệp.

Điểm khác biệt chính so với giá trị danh nghĩa là giá trị danh nghĩa được tính tại thời điểm phát hành cổ phiếu, trong khi giá trị sổ sách ròng thay đổi liên tục theo lợi nhuận hoặc lỗ của công ty, phản ánh tình hình thực tế của doanh nghiệp.

Những rủi ro khi quá tin vào điều này

Trường hợp của Bankia là ví dụ rõ nét nhất: năm 2011, cổ phiếu của họ được niêm yết với mức chiết khấu 60% so với giá trị sổ sách, trông như một cơ hội mua bán lớn trong lịch sử. Tuy nhiên, hiệu suất của họ lại cực kỳ tồi tệ, dẫn đến việc giải thể và sáp nhập vào Caixabank vào năm 2021. Điều gì đã sai? Giá trị sổ sách ròng không phản ánh các rủi ro tiềm ẩn hay chất lượng thực của các tài sản.

Một hạn chế quan trọng khác: giá trị sổ sách ròng bỏ qua các tài sản vô hình. Đối với các công ty phần mềm hoặc công nghệ sinh học, đây là một vấn đề lớn. Chi phí phát triển phần mềm là thấp về mặt kế toán, nhưng giá trị thực của nó lại tăng theo cấp số nhân. Đó là lý do tại sao các công ty công nghệ thường có tỷ lệ P/VC cao hơn nhiều so với các ngành công nghiệp truyền thống.

Ngoài ra còn có vấn đề về “kế toán sáng tạo”: mặc dù hợp pháp, một số kế toán có thể làm tăng giá trị tài sản hoặc giảm thiểu nợ phải trả, làm méo mó các con số. Và đối với các doanh nghiệp nhỏ (small caps), giá trị sổ sách ròng gần như vô dụng vì đó là các doanh nghiệp đang phát triển, nơi giá trị tương lai hứa hẹn hoàn toàn khác biệt so với giá trị hiện tại trong sổ sách.

Cách sử dụng mà không tự lừa dối chính mình

Giá trị sổ sách ròng hoạt động tốt nhất trong phân tích cơ bản: nghiên cứu sâu về các bảng cân đối, điều kiện vĩ mô, vị thế cạnh tranh và triển vọng tương lai của công ty. Nó không phải là tín hiệu mua tự động, mà là dữ liệu bổ sung cho quá trình nghiên cứu của bạn.

Khi xem xét đầu tư vào một cổ phiếu, hãy nhìn vào tỷ lệ P/VC của nó. Nếu dưới 1, đó là dấu hiệu khả quan, nhưng sau đó hãy điều tra: tại sao thị trường lại đánh giá thấp nó? Có rủi ro nào mà không ai nhận ra không? Ngành có đang trải qua khủng hoảng không? Cơ hội thực sự sẽ xuất hiện khi bạn kết hợp một tỷ lệ P/VC hấp dẫn với phân tích vững chắc về doanh nghiệp và lợi thế cạnh tranh của nó.

Giá trị sổ sách ròng là la bàn của bạn, không phải bản đồ đầy đủ. Hãy dùng nó như một công cụ hỗ trợ trong quyết định của bạn, không phải là lý do chính để mua hoặc bán.