Làm thế nào để mua bán cổ phiếu bán khống? Làm thế nào để nắm bắt cơ hội lợi nhuận khi thị trường giảm? Nắm vững 5 bí quyết này để dễ dàng bắt đầu

Hiểu về bán khống cổ phiếu: Phương pháp giao dịch theo tư duy ngược

Nhiều nhà đầu tư mới vào thị trường chứng khoán thường quen nghĩ rằng “mua vào khi giá tăng mới có lời”. Nhưng thực tế, thị trường tài chính tồn tại một logic hoạt động ngược lại — khi giá cổ phiếu giảm, nhà đầu tư thông minh đang kiếm lợi qua chiến lược bán khống (short selling, bán ròng, short).

Khái niệm cốt lõi của bán khống rất đơn giản: dự đoán giá cổ phiếu sẽ giảm, nên bán trước rồi mua lại sau, thu lợi từ chênh lệch giá trung gian. Khác với phương thức mua rồi bán (long), người bán khống ban đầu không sở hữu cổ phiếu đó, do đó cần vay cổ phiếu từ môi giới qua cho vay ký quỹ để bán trước, chờ khi giá giảm rồi mua lại để hoàn trả, phần chênh lệch chính là lợi nhuận.

Phương thức này không chỉ giới hạn trong thị trường chứng khoán. Ngoại hối, hàng hóa, kim loại quý và tất cả các sản phẩm tài chính đều có thể thực hiện bán khống. Nhà đầu tư có thể dùng các công cụ tài chính như vay ký quỹ, hợp đồng tương lai, quyền chọn, hợp đồng chênh lệch để thao tác.

Lưu ý đặc biệt: Dù bán khống có thể mang lại lợi nhuận đáng kể trong ngắn hạn, nhưng bản chất là chiến lược rủi ro cao. Phần lớn người bán khống thực sự không nhằm mục đích kiếm lợi lớn, mà để phòng ngừa rủi ro. Giá cổ phiếu lý thuyết thấp nhất là 0 (lợi nhuận có hạn), nhưng khả năng tăng vọt là vô hạn (rủi ro thua lỗ vô hạn), chính là đặc điểm của chiến lược “lợi nhuận có hạn, rủi ro vô hạn” của bán khống.

Mua ròng (mua vào) làm thế nào: Điều kiện và yêu cầu mở tài khoản

Mức giới hạn vay ký quỹ bán khống tại thị trường Đài Loan

Để thực hiện mua ròng trong thị trường nội địa Đài Loan, cần mở tài khoản tín dụng chứng khoán. Điều này liên quan đến sự khác biệt giữa hai hình thức giao dịch:

Giao dịch tiền mặt: Không sử dụng đòn bẩy. Ví dụ, mua 1000 cổ phiếu giá 10 Đài tệ, cần bỏ ra 10.000 Đài tệ vốn. Lợi nhuận hoàn toàn phụ thuộc vào biến động giá và phí giao dịch.

Giao dịch tín dụng: Giao dịch vay vốn, vay cổ phiếu. Nhà đầu tư có thể vay tiền hoặc cổ phiếu từ môi giới, nhưng phải đặt cọc một tỷ lệ ký quỹ nhất định. Bán khống qua vay ký quỹ chính là hình thức này.

Điều kiện mở tài khoản tín dụng chứng khoán:

• Là cá nhân trong độ tuổi từ 20 trở lên
• Có tư cách cư trú thuế tại Trung Hoa Dân Quốc
• Tài khoản đã mở ít nhất 3 tháng
• Trong vòng 1 năm gần nhất có ít nhất 10 giao dịch trở lên

Vấn đề của bán khống qua vay ký quỹ là: nguồn cổ phiếu không ổn định (không phải lúc nào cũng có thể vay), quản lý rủi ro khó khăn (giá không giới hạn), và chi phí giữ vị thế có thể tích tụ theo thời gian.

Các phương án thay thế như hợp đồng tương lai và hợp đồng chênh lệch

Nhiều nhà đầu tư chuyển sang thị trường hợp đồng tương lai. Hợp đồng tương lai vốn có đặc tính đòn bẩy, có thể thao tác cả mua lẫn bán. Nhưng nhược điểm là có thời hạn đáo hạn, giữ vị thế dài hạn cần chuyển đổi hợp đồng có thể tăng chi phí, và không phải cổ phiếu nào cũng có hợp đồng tương lai tương ứng.

Hợp đồng chênh lệch (CFD) cung cấp một phương án linh hoạt hơn. CFD được ưa chuộng trên thị trường quốc tế, có các lợi thế sau:

• Giao dịch hai chiều không giới hạn
• Đòn bẩy có thể điều chỉnh
• Không hoặc phí thấp, phí giao dịch thấp
• Không có thời hạn đáo hạn
• Đa dạng tài sản giao dịch (cổ phiếu Mỹ, ngoại hối, hàng hóa, Tiền điện tử, v.v.)

Việc mở tài khoản CFD thường yêu cầu thấp hơn: từ 18 tuổi trở lên, qua các bước đánh giá phù hợp và KYC. Tiền gửi tối thiểu khoảng 50 USD, hỗ trợ nhiều phương thức thanh toán.

Tiêu chí chọn nền tảng giao dịch uy tín

Khi thực hiện mua ròng cổ phiếu ở nước ngoài, độ an toàn của nền tảng cực kỳ quan trọng. Khi chọn môi giới, cần chú ý:

Giấy phép và tính hợp pháp Xác nhận nền tảng có được cơ quan quản lý tài chính của quốc gia đăng ký cấp phép hay không. Thị trường có nhiều nền tảng lừa đảo, dụ dỗ nhà đầu tư bằng ưu đãi, huy động vốn rồi bỏ trốn. Kiểm tra xem nền tảng có giấy phép chính thức, có được quản lý hợp pháp hay không, giúp giảm thiểu rủi ro về vốn.

Chi phí giao dịch và đa dạng sản phẩm

• Phí giao dịch rõ ràng, hợp lý
• Spread cạnh tranh
• Các loại sản phẩm hỗ trợ phù hợp nhu cầu
• Thời gian giao dịch linh hoạt (24/7 toàn cầu hoặc theo khung giờ nhất định)
• Công cụ giao dịch đầy đủ (các phương thức đặt lệnh, công cụ quản lý rủi ro, v.v.)

Chức năng nền tảng và trải nghiệm người dùng

• Hệ thống giao dịch ổn định, nhanh chóng
• Hỗ trợ đa nền tảng (ứng dụng di động, web, desktop)
• Dịch vụ khách hàng tốt
• Có tài khoản demo để luyện tập

Chức năng quản lý rủi ro Có trang bị các tính năng như bảo vệ số dư âm, tự động cắt lỗ, theo dõi cắt lỗ để tránh thua lỗ quá mức khi thị trường đảo chiều.

Làm thế nào để mua ròng cổ phiếu: Logic lựa chọn tài sản

Tìm kiếm thị trường phù hợp để bán khống

Bán khống dựa vào các yếu tố tiêu cực thúc đẩy giá giảm. Trước tiên cần đánh giá môi trường vĩ mô:

• Ngân hàng trung ương một khu vực sắp thắt chặt chính sách, đồng tiền có thể mất giá
• Ngành nghề có nhu cầu liên tục suy giảm, chu kỳ ngành đã đạt đỉnh
• Chuỗi cung ứng toàn cầu gặp dư thừa cấu trúc

Thị trường Mỹ là lựa chọn tốt nhất để bán khống cổ phiếu, vì có thanh khoản cao, tự do lớn, phái sinh đa dạng.

Tiêu chuẩn chọn cổ phiếu cụ thể để bán khống

Để xác định cổ phiếu có giá trị bán khống, cần đánh giá các yếu tố sau:

Dấu hiệu xấu về cơ bản

• Doanh thu giảm rõ rệt so với năm trước hoặc âm tăng trưởng
• Lợi nhuận ròng liên tục giảm, khả năng sinh lời suy yếu
• Thay đổi người kiểm soát, biến động quản lý hoặc các vấn đề lớn khác

Dấu hiệu bong bóng định giá

• Giá cổ phiếu tăng vọt trong ngắn hạn do tâm lý thị trường hoặc đầu cơ
• P/E cao hơn trung bình lịch sử hoặc trung bình ngành đáng kể
• Giá đã vượt đỉnh cũ nhưng chưa có cải thiện về cơ bản

Xác nhận kỹ thuật

• Giá chạm vùng kháng cự rõ ràng hoặc đỉnh cũ
• Sau chu kỳ mua quá mức, xuất hiện dấu hiệu giảm giá tại vùng cao
• Dòng tiền rút ra liên tục trong nhiều ngày

Đánh giá tỷ lệ lợi ích/rủi ro của bán khống

Nên mở vị thế bán khi cổ phiếu ở vùng đỉnh hoặc vùng kháng cự. Lợi thế là rủi ro hạn chế (giá đã gần đỉnh), lợi nhuận tiềm năng lớn (xuống sâu).

Ngược lại, mở bán khống ở vùng đáy cực kỳ nguy hiểm. Giá có thể bật lên hoặc xu hướng đảo chiều, rủi ro thua lỗ lớn, lợi nhuận hạn chế.

Thí dụ điển hình: Cổ phiếu thép Mỹ (mã X) từ đỉnh 47.64 USD đầu năm 2018, do tốc độ tăng trưởng kinh tế Mỹ chậm lại, nhu cầu thép giảm, lợi nhuận doanh nghiệp giảm dần, đã giảm xuống còn 4.54 USD vào tháng 3/2021, giảm hơn 100%. Trong xu hướng giảm rõ ràng này, nhà đầu tư chỉ cần vào vị thế bán khống ở vùng cao, khả năng sinh lời cao.

Hay như cặp tiền JPY/USD, từ năm 2021 trở đi liên tục yếu đi. Khi Ngân hàng trung ương Nhật Bản kết thúc chính sách lãi suất âm 17 năm, USD bắt đầu chu kỳ giảm lãi suất, tiếp tục bán khống đồng yên không còn hợp lý nữa, vì thế thị trường đã thay đổi.

Nguyên tắc cốt lõi khi chọn mua ròng: Chỉ những cổ phiếu có giá trị bán khống rõ ràng, khả năng giảm sâu thực sự mới đáng bỏ công sức và vốn để thao tác. Các biến động nhỏ, lợi nhuận hạn chế do chi phí vốn và phí giao dịch có thể khiến lợi nhuận còn lại rất ít.

Mua ròng cổ phiếu làm thế nào: Gợi ý thực chiến

Nắm bắt thời điểm vào cao

“Cao” ở đây không phải là cổ phiếu tăng đơn hướng, mà là khi giá đã lệch khỏi giá trị hợp lý trong tương lai, hiện tại đã vượt xa cơ bản.

Ví dụ: Nếu ngành vận tải biển sắp dư thừa năng lực, giá vận tải giảm, thì khi cổ phiếu ngành này tăng phi lý, bán khống chờ giá về mức hợp lý là chiến lược phù hợp. Nhưng nếu doanh nghiệp liên tục tăng trưởng lợi nhuận đẩy giá lên, bán khống sẽ đi ngược xu hướng, dễ bị thị trường “gật gù” (bị cháy tài khoản do giá tiếp tục tăng).

Về phương pháp, sau khi xu hướng giảm rõ ràng hình thành, nên mở vị thế bán ở vùng cao (đỉnh cũ hoặc vùng kháng cự quan trọng mất hỗ trợ), chờ thời gian và xu hướng mang lại lợi nhuận.

Ưu tiên giao dịch ngắn hạn

Giao dịch mua ròng cổ phiếu thường theo chiến lược ngắn hạn. Khi đẩy mạnh bán khống, có thể hoàn tất trong vài giờ hoặc phút, không giữ qua đêm. Ưu điểm:

• Nhanh chóng chốt lời, giảm thiểu rủi ro đảo chiều
• Tránh rủi ro gap giá qua đêm
• Hiệu quả sử dụng vốn cao hơn

Thiết lập mức cắt lỗ chặt chẽ

Bán khống là hình thức giao dịch rủi ro cao. Phải đặt mức cắt lỗ rõ ràng khi mở vị thế, đảm bảo thua lỗ trong phạm vi kiểm soát. Không có cắt lỗ, bán khống như đang phơi mình trước rủi ro vô hạn.

Quản lý vốn và kiểm soát vị thế

Cơ hội bán khống hiếm có nhưng dễ nắm bắt. Không nên phân tán vốn hoặc chia nhỏ vị thế. Thay vào đó, khi xác định có xác suất thắng cao, cần phân bổ hợp lý vốn vào vị thế, đảm bảo có thể chịu đựng các biến động ngược chiều.

Nói cách khác: Thường xuyên quan sát cẩn thận, khi phát hiện cổ phiếu có giá trị bán khống rõ ràng, nên dứt khoát và tăng quy mô vị thế phù hợp.

Tổng kết quy trình thực chiến

Các bước hoàn chỉnh để mua ròng cổ phiếu:

Bước 1: Chọn và mở tài khoản phù hợp Dựa vào nhu cầu, chọn tài khoản tín dụng hoặc hợp đồng chênh lệch. Đảm bảo nền tảng có giấy phép hợp pháp.

Bước 2: Hoàn tất xác minh danh tính và nạp tiền Gửi giấy tờ xác minh, qua bước đánh giá phù hợp của nền tảng. Nạp tiền theo yêu cầu.

Bước 3: Tìm kiếm và chọn cổ phiếu để bán khống Dựa trên phân tích cơ bản, kỹ thuật, định giá để chọn cổ phiếu có giá trị bán khống.

Bước 4: Mở vị thế bán ở vùng cao

• Chọn “bán” hoặc “short”
• Nhập số lượng giao dịch
• Đặt mức cắt lỗ và chốt lời
• Xác nhận lệnh

Bước 5: Theo dõi và quản lý rủi ro Liên tục theo dõi diễn biến của cổ phiếu, điều chỉnh cắt lỗ (ví dụ di chuyển trailing stop), chốt lời khi đạt mục tiêu, dứt khoát đóng vị thế.

Lời cảnh báo cuối cùng: Thị trường chứng khoán đầy biến động, đặc biệt là bán khống. Dù là mua hay bán, đều cần dựa trên logic rõ ràng của chính mình. Trong trường hợp chưa đủ tự tin, tốt nhất không nên vội vàng vào lệnh. Dù sao, không ai có thể kiếm tiền ngoài kiến thức của chính mình. Giữ vốn, học hỏi liên tục, tiến bộ vững chắc mới là con đường đúng để dài hạn sinh lợi.