Tại sao cung và cầu lại là chìa khóa quan trọng trong đầu tư thị trường chứng khoán

Khi nói đến đầu tư trên thị trường chứng khoán, nhiều người vẫn nghĩ rằng đó là điều phức tạp, nhưng thực tế nền tảng cơ bản rất đơn giản—đó là cung và cầu. Cả hai yếu tố này không chỉ quyết định giá cả hàng hóa trên thị trường chung mà còn là động lực chính của sự biến động giá cổ phiếu và các tài sản tài chính khác.

Cầu mua và cung bán: nền tảng của kinh tế học

Cầu không có ý nghĩa phức tạp gì. Nó là mong muốn mua hàng hóa hoặc dịch vụ ở các mức giá khác nhau. Khi vẽ đồ thị thể hiện mối quan hệ giữa giá cả và khối lượng, ta sẽ có đường cầu cho biết: ở các mức giá khác nhau, người tiêu dùng sẵn lòng mua bao nhiêu.

Ngược lại, cung là mong muốn bán hàng hóa hoặc dịch vụ ở các mức giá khác nhau. Đường cung thể hiện rằng nhà sản xuất hoặc người bán sẵn lòng cung cấp bao nhiêu ở từng mức giá.

Quy tắc cơ bản: mối quan hệ nghịch chiều và cùng chiều

Quy tắc của cầu nói rằng khi giá tăng, mong muốn mua sẽ giảm, còn khi giá giảm, mong muốn mua sẽ tăng lên. Điều này xuất phát từ hai yếu tố:

• Hiệu ứng thu nhập: Khi giá giảm, giá trị trong túi của bạn tăng lên, bạn có thể mua nhiều hơn
• Hiệu ứng thay thế: Khi một mặt hàng giảm giá, mọi người thường chuyển sang mua mặt hàng đó thay thế mặt hàng khác

Quy tắc của cung hoạt động ngược lại—khi giá tăng, người bán sẵn lòng bán nhiều hơn vì lợi nhuận tăng, còn khi giá giảm, sự quan tâm bán hàng cũng giảm theo.

Các yếu tố ảnh hưởng đến cầu

• Mức giá
• Thu nhập của người tiêu dùng
• Giá của hàng hóa thay thế
• Thị hiếu và sở thích
• Số lượng người mua trên thị trường
• Dự đoán về giá trong tương lai

Ngoài ra còn có các yếu tố bên ngoài khác như mùa vụ, chính sách nhà nước, tiến bộ công nghệ và niềm tin của người tiêu dùng.

Các yếu tố ảnh hưởng đến cung

• Mức giá
• Chi phí sản xuất
• Giá của hàng hóa khác có thể thay thế
• Số lượng đối thủ cạnh tranh
• Tiến bộ công nghệ
• Dự đoán về giá trong tương lai

Thời tiết, chính sách thuế, biến động tỷ giá và khả năng tiếp cận nguồn vốn cũng ảnh hưởng đến cung như nhau.

Cân bằng giá: điểm gặp nhau của hai phía

Khi cầu bằng cung, giá cả và khối lượng sẽ đạt điểm cân bằng. Đây là điểm thị trường ở trạng thái cân bằng.

Nếu giá cao hơn cân bằng:

• Người bán muốn bán nhiều hơn
• Người mua muốn mua ít hơn
• Tạo ra dư thừa hàng hóa, đẩy giá xuống trở lại

Nếu giá thấp hơn cân bằng:

• Người mua muốn mua nhiều hơn
• Người bán muốn bán ít hơn
• Gây ra thiếu hụt, đẩy giá lên trở lại

Cầu cung trong thị trường tài chính

Trên thị trường chứng khoán, cầu và cung hoạt động tương tự như thị trường hàng hóa chung, nhưng phức tạp hơn.

Các yếu tố thúc đẩy cầu trong thị trường tài chính

Tình hình kinh tế vĩ mô: Khi lãi suất thấp, nhà đầu tư tìm kiếm lợi nhuận trên thị trường chứng khoán nhiều hơn, cầu tăng, giá cổ phiếu cao hơn.

Thanh khoản trong hệ thống: Nhiều tiền hơn nghĩa là nhiều người có tiền để đầu tư hơn.

Niềm tin của nhà đầu tư: Nếu dự đoán kinh tế sẽ tốt lên, các công ty sẽ có lợi nhuận tăng, mọi người sẵn lòng mua cổ phiếu nhiều hơn.

Các yếu tố thúc đẩy cung trong thị trường tài chính

Quyết định tăng vốn hoặc mua lại cổ phiếu: Công ty mua lại cổ phiếu làm giảm cung, công ty phát hành thêm cổ phiếu làm tăng cung.

Giao dịch IPO: Công ty mới niêm yết sẽ làm tăng cung.

Quy định và yêu cầu: Các hạn chế về việc bán cổ phiếu (ví dụ) như Thời kỳ Im lặng (Silent Period) ảnh hưởng đến cung.

Cách nhà đầu tư tận dụng cầu và cung

Từ góc độ phân tích cơ bản

Giá cổ phiếu biến động do cầu và cung thay đổi, nhà đầu tư nhận biết rằng:

• Giá tăng = lực mua thắng = cầu lớn hơn cung
• Giá giảm = lực bán thắng = cung lớn hơn cầu

Các yếu tố làm cầu hoặc cung thay đổi gồm kết quả kinh doanh dự kiến, tăng trưởng doanh nghiệp hoặc thay đổi cấu trúc doanh nghiệp ảnh hưởng đến lợi nhuận.

Từ góc độ phân tích kỹ thuật

1) Phân tích nến:

• Nến xanh (đóng cửa cao hơn mở cửa) = cầu thắng = cần cẩn trọng khi đầu tư
• Nến đỏ (đóng cửa thấp hơn mở cửa) = cung thắng = giá có thể tiếp tục giảm
• Nến Doji (giá mở và đóng bằng nhau) = cân bằng tạm thời = chờ tín hiệu mới

2) Xem xu hướng giá:

• Giá tạo đỉnh mới liên tục = cầu mạnh
• Giá tạo đáy mới liên tục = cung mạnh
• Giá trong phạm vi hẹp = cân bằng, chưa rõ xu hướng

3) Xác định hỗ trợ và kháng cự:

• Hỗ trợ = điểm cầu chờ mua = giá không nên giảm tiếp
• Kháng cự = điểm cung chờ bán = giá không nên tăng tiếp

Sử dụng Demand Supply Zone để bắt nhịp giao dịch

Demand Supply Zone là kỹ thuật giao dịch dựa trên nguyên tắc cầu và cung để xác định điểm vào ra.

Trường hợp 1: Sự đảo chiều của giá (Reversal)

Drop Base Rally (DBR) - đảo chiều tăng:

• Giá giảm mạnh (Drop) do dư thừa cung
• Giá tạm dừng trong vùng (Base) khi lực bán chậm lại và lực mua tăng lên
• Giá đảo chiều tăng (Rally) khi có yếu tố tích cực
• Nhà giao dịch mua tại điểm phân kỳ lên vùng

Rally Base Drop (RBD) - đảo chiều giảm:

• Giá tăng mạnh (Rally) do dư thừa cầu
• Giá tạm dừng trong vùng (Base) khi lực mua chậm lại và lực bán tăng
• Giá đảo chiều giảm (Drop) khi có yếu tố tiêu cực
• Nhà giao dịch bán tại điểm phân kỳ xuống vùng

Trường hợp 2: Di chuyển theo xu hướng (Continuation)

Rally Base Rally (RBR) - xu hướng tăng tiếp diễn:

• Giá tăng mạnh khi cầu thắng
• Tạm dừng nhỏ nhưng cầu vẫn mạnh
• Tiếp tục tăng (Rally)
• Nhà giao dịch theo xu hướng tăng

Drop Base Drop (DBD) - xu hướng giảm tiếp diễn:

• Giá giảm mạnh khi cung thắng
• Tạm dừng nhỏ nhưng cung vẫn mạnh
• Tiếp tục giảm (Drop)
• Nhà giao dịch theo xu hướng giảm

Tại sao nhà đầu tư cần hiểu cầu và cung

Dù bạn là nhà phân tích cơ bản (tập trung vào lợi nhuận công ty) hay nhà phân tích kỹ thuật (xem biểu đồ), nguyên tắc cầu và cung không thể bỏ qua.

Khi bạn hiểu rằng:

• Giá lên xuống là do lực mua và lực bán
• Các yếu tố thay đổi ảnh hưởng đến cầu và cung
• Cách nhận biết thời điểm thay đổi từ giá và khối lượng

Bạn sẽ đưa ra quyết định đầu tư tốt hơn và bắt đúng nhịp mua bán chính xác hơn.

Tóm lại

Cầu và cung không chỉ là lý thuyết kinh tế học khô khan, mà là công cụ thực tế giúp giải thích tại sao giá cổ phiếu lại lên xuống. Khi bạn học cách quan sát và tận dụng nguyên tắc này, việc đầu tư sẽ trở nên hợp lý hơn, thay vì chỉ là may rủi. Việc liên tục học hỏi, thực hành và áp dụng vào thực tế là điều không thể thiếu.