Làm thế nào để định vị chính xác trước và sau ngày cổ tức? Chiến lược chọn điểm mua cổ phiếu có lợi tức cao

Ổn định việc chi trả cổ tức thường phản ánh nền tảng kinh doanh vững chắc của doanh nghiệp và dòng tiền dồi dào. Nhiều công ty niêm yết có thành tích dài hạn nổi bật vẫn duy trì truyền thống trả cổ tức đều đặn, đó cũng là lý do ngày càng nhiều nhà đầu tư xem cổ phiếu trả cổ tức cao là phần cốt lõi trong danh mục của họ. Ngay cả nhà đầu tư huyền thoại Buffett cũng đặc biệt yêu thích loại cổ phiếu này, trong danh mục của ông hơn một nửa tài sản phân bổ vào các cổ phiếu trả cổ tức cao.

Tuy nhiên, đối với nhà đầu tư mới bước chân vào lĩnh vực cổ phiếu chia cổ tức, thường gặp phải hai thắc mắc lớn: Giá cổ phiếu sẽ nhất định giảm sau ngày cổ tức? Khi nào là thời điểm mua vào hợp lý — trước hay sau ngày cổ tức? Bài viết này sẽ phân tích sâu các vấn đề này, giúp nhà đầu tư đưa ra quyết định sáng suốt hơn.

Giảm giá cổ phiếu sau ngày cổ tức có thực sự không thể tránh khỏi?

Cơ chế điều chỉnh giá cổ phiếu theo lý thuyết

Vào ngày cổ tức, do cổ đông đã nhận được phần cổ tức xứng đáng, giá trị cổ phiếu tương ứng sẽ giảm theo, lý thuyết là sẽ có sự điều chỉnh. Tuy nhiên, dựa trên dữ liệu lịch sử, giá cổ phiếu giảm sau ngày cổ tức không phải lúc nào cũng xảy ra. Đặc biệt đối với các doanh nghiệp dẫn đầu, có nền tảng vững chắc, kết quả kinh doanh tốt, được thị trường yêu thích, ngày cổ tức thường đi kèm với xu hướng tăng giá.

Nguyên lý ảnh hưởng của quyền và cổ tức đến giá cổ phiếu

Khi doanh nghiệp phát hành cổ phiếu thưởng hoặc phát hành cổ phiếu mới, vốn điều lệ sẽ tăng lên, trong khi tổng giá trị không đổi, giá trị của mỗi cổ phiếu sẽ bị pha loãng, do đó giá cổ phiếu sẽ điều chỉnh giảm. Trong trường hợp chi trả cổ tức bằng tiền mặt, doanh nghiệp giảm tài sản thực, dù cổ đông nhận được lợi ích tiền mặt, giá cổ phiếu cũng sẽ giảm tương ứng.

Phân tích ví dụ cụ thể

Giả sử một công ty lợi nhuận trung bình mỗi cổ phiếu 3 USD, định giá theo tỷ lệ P/E 10 lần, tức là mỗi cổ phiếu trị giá 30 USD. Công ty có lợi nhuận ổn định nhiều năm, tích lũy nhiều tiền mặt, mỗi cổ phiếu có giá trị sổ sách 5 USD, tổng giá trị ước tính là 35 USD.

Công ty quyết định trả cổ tức đặc biệt 4 USD mỗi cổ phiếu, giữ lại 1 USD làm dự phòng. Thông báo ngày chi trả là 17/6, ngày đăng ký quyền là 15/6. Khi đã xác định ngày đăng ký, ngày cổ tức thường sẽ được thiết lập theo sau.

Theo đó, giá cổ phiếu lý thuyết vào ngày cổ tức sẽ bằng giá đóng cửa ngày hôm trước trừ đi phần cổ tức sắp phát, tức từ 35 USD giảm xuống còn 31 USD.

Nếu có phát hành cổ phiếu thưởng, cách tính giá cổ phiếu sau phát hành như sau:

Giá cổ phiếu sau phát hành = (Giá cổ phiếu trước phát hành - Giá cổ phiếu phát hành ) / (1 + Tỷ lệ phát hành cổ phiếu thưởng)

Ví dụ, cổ phiếu trước phát hành giá 10 USD, phát hành cổ phiếu thưởng giá 5 USD, tỷ lệ phát hành 1 cổ phiếu mới cho mỗi 2 cổ phiếu cũ, thì:

Giá sau phát hành = (10 USD - 5 USD) / (2 + 1) = 5 USD / 3 ≈ 1.67 USD

Tuy nhiên, thực tế phức tạp hơn nhiều

Dù giảm giá sau ngày cổ tức là hiện tượng phổ biến, không phải lúc nào cũng xảy ra tuyệt đối. Các xu hướng lịch sử cho thấy, sau quyền và cổ tức, giá cổ phiếu có thể tăng hoặc giảm. Điều này do giá cổ phiếu chịu tác động của nhiều yếu tố phối hợp — tâm lý thị trường, kết quả kinh doanh, xu hướng ngành, v.v. — ảnh hưởng đến diễn biến cuối cùng.

Lấy ví dụ, Coca-Cola có lịch sử trả cổ tức lâu dài, gần đây đều đặn hàng quý. Thường thì giá cổ phiếu sẽ giảm nhẹ vào ngày cổ tức, nhưng cũng có thời điểm tăng nhẹ. Trong các ngày cổ tức gần đây, ngày 14/9/2023 và 30/11/2023, cổ phiếu Coca-Cola đều tăng nhẹ, còn ngày 13/6/2025 và 14/3/2025 thì giảm nhẹ.

Apple là ví dụ nổi bật — cũng trả cổ tức theo quý, trong năm gần đây do được săn đón trong ngành công nghệ, ngày cổ tức thường tăng giá. Ví dụ, ngày 10/11/2023, giá cổ phiếu từ 182 USD tăng lên 186 USD, còn ngày 12/5/2023, sau cổ tức, giá tăng 6.18%.

Các cổ phiếu ngành như Walmart, Pepsi, Johnson & Johnson — những “cây trường sinh” — cũng thường tăng giá vào ngày cổ tức.

Tổng thể, quy mô cổ tức, tâm lý thị trường, các yếu tố cơ bản của doanh nghiệp đều ảnh hưởng đến việc giá cổ phiếu có giảm vào ngày cổ tức hay không.

Mua vào trước hay sau ngày cổ tức — thời điểm nào là tốt nhất?

Câu hỏi này cần đánh giá dựa trên nhiều yếu tố:

• Xu hướng giá cổ phiếu trước ngày cổ tức
• Quy luật biến động giá sau cổ tức trong quá khứ
• Tình hình cơ bản của doanh nghiệp và thời gian nắm giữ của cá nhân

Hai khái niệm quan trọng cần làm rõ trước

Tăng quyền và cổ tức (填權息): Sau khi cổ phiếu chia cổ tức, dù giá cổ phiếu tạm thời giảm, nhưng với kỳ vọng tích cực về doanh nghiệp, giá cổ có thể dần hồi phục hoặc trở lại mức trước cổ tức, phản ánh kỳ vọng lạc quan của thị trường về tăng trưởng doanh nghiệp.

Giảm quyền và cổ tức (貼權息): Sau cổ tức, giá cổ phiếu duy trì ở mức thấp, không thể hồi phục về mức trước cổ tức, thường cho thấy nhà đầu tư còn nghi ngờ về triển vọng của cổ phiếu, có thể do kết quả kinh doanh kém hoặc thay đổi môi trường thị trường.

Lấy ví dụ, nếu sau cổ tức, giá cổ phiếu từ 31 USD tăng lên 35 USD, gọi là hoàn thành tăng quyền và cổ tức; ngược lại, là giảm quyền và cổ tức.

Việc mua vào ngày cổ tức có sáng suốt hay không phụ thuộc vào diễn biến giá trước ngày cổ tức

(1) Xem xét vị trí giá cổ phiếu trước ngày cổ tức

Nếu giá đã tăng lên mức cao trước ngày cổ tức, nhiều nhà đầu tư sẽ muốn chốt lời sớm, đặc biệt là những người muốn tránh thuế. Đối với nhà đầu tư dự định mua gần ngày cổ tức, thời điểm này có rủi ro cao hơn vì giá đã phản ánh kỳ vọng quá mức hoặc gặp áp lực chốt lời.

(2) Quan sát xu hướng giá sau cổ tức trong quá khứ

Thường thì sau ngày cổ tức, giá cổ phiếu có xu hướng giảm nhiều hơn tăng. Điều này không thuận lợi cho giao dịch ngắn hạn, vì mua vào dễ gặp lỗ, làm cho việc mở vị thế gần ngày cổ tức không phải lựa chọn tối ưu.

Tuy nhiên, nếu giá cổ phiếu sau cổ tức tiếp tục giảm đến mức hỗ trợ kỹ thuật và có dấu hiệu ổn định, thì đây có thể là thời điểm mua hợp lý.

(3) Tình hình cơ bản doanh nghiệp và chiến lược dài hạn

Đối với các doanh nghiệp có nền tảng vững chắc, vị thế dẫn đầu ngành, việc chia cổ tức về bản chất là điều chỉnh cấu trúc giá cổ phiếu, không phải là tín hiệu giảm giá trị. Ngược lại, nó có thể là cơ hội để nhà đầu tư mua thêm cổ phiếu chất lượng với giá thấp hơn. Đối với các cổ phiếu này, mua vào sau cổ tức và nắm giữ dài hạn thường có lợi hơn, vì giá trị nội tại của doanh nghiệp không bị giảm do chi trả cổ tức, thậm chí còn hấp dẫn hơn khi giá cổ phiếu điều chỉnh giảm.

Những chi phí ẩn cần chú ý khi tham gia cổ phiếu trả cổ tức cao

Thuế thu nhập từ cổ tức

Nếu mua cổ phiếu chia cổ tức trong các tài khoản hưu trí đủ điều kiện (như IRA, 401K của Mỹ hoặc các tài khoản trì hoãn thuế khác), thường không phải lo về thuế, vì khi rút ra, số tiền này được miễn thuế.

Nhưng nếu dùng tài khoản chịu thuế thông thường, tình hình phức tạp hơn. Ví dụ, nhà đầu tư mua cổ phiếu giá 35 USD trước ngày cổ tức, ngày cổ tức giá giảm còn 31 USD, nhà đầu tư đối mặt với khoản lỗ vốn chưa thực hiện và còn phải nộp thuế trên khoản cổ tức 4 USD.

Nếu nhà đầu tư tái đầu tư cổ tức vào chính cổ phiếu đó, kỳ vọng giá sẽ nhanh chóng phục hồi, thì mua trước ngày cổ tức vẫn có ý nghĩa.

Phí giao dịch và thuế giao dịch

Ngoài thuế cổ tức, phí giao dịch tại các sàn cũng cần tính đến.

Ví dụ, tại thị trường Đài Loan, phí giao dịch cổ phiếu tính theo công thức:

Giá cổ phiếu × 0.1425% × tỷ lệ chiết khấu của công ty chứng khoán (thường từ 50% đến 60%)

Thuế giao dịch là khoản thu của chính phủ khi bán cổ phiếu, tùy loại cổ phiếu:

• Cổ phiếu công ty thường thu 0.3%
• Quỹ ETF (quỹ theo dõi chỉ số) thu 0.1%

Cách tính thuế giao dịch:

Giá cổ phiếu × tỷ lệ thuế tương ứng

Khuyến nghị đầu tư tổng thể

Cổ phiếu chia cổ tức có diễn biến phụ thuộc nhiều yếu tố. Nhà đầu tư cần đánh giá toàn diện các yếu tố trên, kết hợp mục tiêu đầu tư và khả năng chịu rủi ro để đưa ra quyết định hợp lý, nhằm tận dụng cơ hội và tối ưu hóa lợi nhuận trong thị trường biến động.