Đường cung cầu: Chìa khóa để dự đoán biến động giá cổ phiếu

Những nhà giao dịch mới thường hỏi rằng tại sao giá cổ phiếu tăng hoặc giảm. C câu trả lời đơn giản nhất là đường cung cầu đóng vai trò là động lực chính của giá trên thị trường tài chính. Ý tưởng này không mới mẻ, mà có nền tảng từ kinh tế học cổ điển và đã được áp dụng rộng rãi trong lĩnh vực giao dịch và đầu tư.

Hiểu đường cung cầu có nghĩa là hiểu ai, số lượng bao nhiêu, và ở mức giá nào, sẵn sàng mua hoặc bán tài sản ở bất kỳ thị trường nào.

Đường cung cầu là gì thực sự

Cầu (Demand): lực mua trên thị trường

Cầu không chỉ là mong muốn mua theo bản năng, mà còn là số lượng hàng hóa mà người tiêu dùng hoặc nhà đầu tư sẵn lòng mua ở các mức giá khác nhau. Khi vẽ đồ thị, sẽ có đường cầu thường có xu hướng dốc xuống (downward sloping), thể hiện rằng càng rẻ, càng có nhiều người muốn mua.

Hiện tượng này xuất phát từ hai cơ chế: Hiệu ứng thu nhập (Income Effect) là khi giá giảm, giá trị thực của bạn tăng lên, khiến bạn mua nhiều hơn; và Hiệu ứng thay thế (Substitution Effect) là khi hàng hóa này rẻ hơn, bạn sẽ chọn nó thay vì các hàng hóa khác.

Các yếu tố thúc đẩy cầu mạnh mẽ:

• Sự giàu có và thu nhập của nhà đầu tư
• Niềm tin vào tương lai
• Lãi suất (khi thấp làm tăng cầu)
• Tin tức và kỳ vọng thị trường
• Thanh khoản tiền trong hệ thống

Cung (Supply): lực bán đang đề xuất

Cung là số lượng hàng hóa mà người bán hoặc cổ đông sẵn sàng đề xuất bán ở các mức giá khác nhau. Khác với cầu, đường cung thường có xu hướng dốc lên (upward sloping), nghĩa là càng cao giá, càng nhiều người sẵn lòng bán ra.

Nhà đầu tư cá nhân thường bán ra khi thấy giá cao, giống như “bán giá cao bây giờ còn tốt hơn chờ đợi”.

Các yếu tố ảnh hưởng đến cung:

• Chi phí sản xuất (đối với cổ phiếu là chi phí vận hành)
• Chính sách của công ty (tăng vốn hoặc mua lại cổ phiếu)
• Đăng ký mới (IPO) trên thị trường
• Kỳ vọng về giá trong tương lai
• Quy định và luật lệ của thị trường

Cân bằng (Equilibrium): điểm chỉ số

Giá thực tế trên thị trường xảy ra tại điểm mà đường cầu và đường cung cắt nhau, gọi là cân bằng. Tại điểm này, số lượng người mua và người bán cân đối, giá có xu hướng ổn định.

Khi giá cao hơn mức cân bằng, sẽ xảy ra “dư cung” ( nhiều người bán hơn người mua), làm giá giảm xuống. Ngược lại, khi giá thấp hơn mức cân bằng, sẽ xảy ra “dư cầu” ( nhiều người mua hơn người bán), làm giá tăng lên.

Đường cung cầu trong thị trường tài chính khác với thị trường hàng hóa tự nhiên

Thị trường tài chính có nhiều đặc thù riêng

Các yếu tố thúc đẩy cầu trong thị trường chứng khoán:

• Ngân hàng trung ương công bố chính sách tiền tệ (giảm lãi suất nghĩa là tiền rẻ, thúc đẩy nhà đầu tư tìm kiếm lợi nhuận trên thị trường chứng khoán)
• Kết quả kinh doanh quý của công ty
• Tin tức, thông tin về quản lý điều hành
• Cảm xúc và tâm lý thị trường
• Dòng tiền vào ra từ nước ngoài

Các yếu tố ảnh hưởng đến cung trong thị trường chứng khoán:

• Mua lại cổ phiếu (giảm cung)
• Tăng vốn (tăng cung)
• IPO mới (tăng cung)
• Phát hành thêm chứng khoán (Offering)
• Thời gian “Silent Period” sau IPO (giới hạn việc bán của cổ đông lớn)

Cách áp dụng đường cung cầu trong giao dịch và đầu tư

1. Phân tích cơ bản (Fundamental Analysis)

Dòng tiền vào mua (đẩy giá lên) hoặc dòng tiền ra bán (đẩy giá xuống) thường xuất phát từ dự đoán về lợi nhuận của công ty.

Ví dụ:

• Công ty công bố lương cao hơn dự kiến → cầu tăng → giá tăng
• Dự đoán kinh tế chậm lại → nhà đầu tư lo lắng → cung tăng → giá giảm
• Có tin công ty sẽ tham gia thị trường mới tiềm năng → cầu tăng → giá tăng

2. Phân tích kỹ thuật (Technical Analysis)

Nhà giao dịch sử dụng biểu đồ giá để đọc cung cầu theo thời gian thực.

Đọc nến (Candlestick):

• Nến xanh (giá đóng cửa cao hơn giá mở cửa) = cầu mạnh, giá có xu hướng tăng
• Nến đỏ (giá đóng cửa thấp hơn giá mở cửa) = cung mạnh, giá có xu hướng giảm
• Doji (giá mở và đóng bằng nhau) = cân bằng cung cầu, không rõ xu hướng

Theo dõi xu hướng (Trend):

• Uptrend = giá tạo đỉnh mới liên tục (cầu thắng)
• Downtrend = giá tạo đáy mới liên tục (cung thắng)
• Sideways = giá dao động trong phạm vi (cầu-cung cân bằng)

Xác định hỗ trợ và kháng cự:

• Hỗ trợ (Support) = điểm nhà đầu tư muốn mua, cầu chờ mua, giá thường bật lên từ đây
• Kháng cự (Resistance) = điểm nhà đầu tư muốn bán, cung chờ bán, giá thường gặp khó khăn tại đây

( 3. Kỹ thuật Demand Supply Zone trong bắt điểm

Đây là cách sử dụng cung cầu để giao dịch thực chiến.

Tình huống 1: Quay đầu tăng )DBR - Demand Zone Drop Base Rally(

• Ban đầu: Nhiều nhà đầu tư bán ra, giá giảm mạnh )Drop###
• Trung gian: Giá dừng ở mức thấp, có nhà đầu tư mua vào, giá dao động trong phạm vi (Base)
• Cuối cùng: Tin tốt đến, lực mua thắng, giá bật tăng (Rally)
• Thời điểm giao dịch: Mua khi giá vượt qua vùng trên, đặt stop loss dưới vùng

Tình huống 2: Quay đầu giảm (RBD - Supply Zone Rally Base Drop)

• Ban đầu: Nhà đầu tư mua quá nhiều, giá tăng (Rally)
• Trung gian: Giá cao, nhà đầu tư bắt đầu bán, giá dao động trong phạm vi (Base)
• Cuối cùng: Tin xấu đến, lực bán thắng, giá giảm (Drop)
• Thời điểm giao dịch: Bán khi giá phá vùng dưới, đặt stop loss trên vùng

Tình huống 3: Xu hướng tiếp tục tăng (RBR - Rally Base Rally)

• Lực mua tăng nhanh, tạm dừng rồi tiếp tục tăng
• Thời điểm giao dịch: Theo xu hướng tăng, mua khi giá tăng mạnh, cắt lỗ dưới đáy

Tình huống 4: Xu hướng tiếp tục giảm (DBD - Drop Base Drop)

• Lực bán giảm nhanh, tạm dừng rồi tiếp tục giảm
• Thời điểm giao dịch: Theo xu hướng giảm, bán khi giá giảm mạnh, cắt lỗ trên đáy

Những điều nhà đầu tư cần biết thêm

1. Cung cầu thay đổi nhanh chóng Thông tin mới có thể ngay lập tức dịch chuyển đường cung hoặc cầu, khiến giá nhảy vọt hoặc giảm từ mức cân bằng cũ.

2. Không dễ dàng Dự đoán chính xác cung cầu là nghệ thuật cần luyện tập, nhà đầu tư giỏi mất nhiều năm để phát triển kỹ năng này.

3. Kết hợp các phương pháp Phân tích cơ bản + kỹ thuật + cung cầu = công cụ tốt nhất

4. Thị trường không phải lúc nào cũng hợp lý Đôi khi cung cầu di chuyển do tín hiệu giả hoặc dự đoán sai, không phải do yếu tố cơ bản.

Tóm lại

Đường cung cầu không chỉ là ý tưởng kinh tế mà còn là công cụ thực tế để đọc tâm lý thị trường. Khi bạn hiểu ai muốn mua, ai muốn bán, và ở mức giá nào, bạn sẽ hình dung rõ hơn về thị trường.

Việc học về điều này cần thực hành, mở vị thế, thử mô phỏng giao dịch, xem biểu đồ giá thực, và luyện tập đến khi cảm thấy tự nhiên. Nỗ lực hiểu cung cầu là bước khởi đầu để trở thành nhà giao dịch có trình độ.