Nguyên nhân đồng yên Nhật giảm mạnh: Mưu đồ chênh lệch 500 tỷ USD và khủng hoảng niềm tin vào ngân hàng trung ương

Tuần trước thứ Sáu, Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ) công bố nâng lãi suất chính sách lên 0.75%, đánh dấu mức cao nhất trong 30 năm kể từ năm 1995, thị trường ban đầu dự đoán đồng yên sẽ tăng giá theo phản ứng. Tuy nhiên, kết quả lại là một sự đảo chiều lớn — USD/JPY vượt qua 157.4, đồng yên lại mất giá. Câu chuyện “bán tin” này ẩn chứa một cuộc chơi niềm tin xoay quanh chênh lệch lãi suất và chiến lược arbitrage.

Tại sao thị trường dám phớt lờ tín hiệu diều hâu của Ngân hàng Trung ương?

Đánh giá mới nhất của Morgan Stanley chỉ ra rằng, trong hệ thống tài chính toàn cầu vẫn còn khoảng 500 tỷ USD vị thế arbitrage đồng yên chưa được đóng. Các khoản vốn này có cấu trúc chi phí rất đơn giản: vay đồng yên rẻ, rồi đầu tư vào cổ phiếu công nghệ Mỹ, thị trường Ấn Độ và tiền điện tử.

Điều nghịch lý là, dù Ngân hàng Trung ương Nhật Bản vừa mới nâng lãi suất lên 0.75%, so với lợi suất trên 4.5% của USD, mức 0.75% này hoàn toàn không cạnh tranh được. Miễn là tỷ giá đồng yên không có biến động mạnh, chi phí vay tăng thêm 0.25% sẽ không đủ sức hấp dẫn các nhà arbitrage. Thị trường dự đoán rằng lần nâng lãi tiếp theo của BoJ sẽ phải chờ đến giữa năm 2026, điều này càng củng cố tâm lý yên tâm cho các nhà arbitrage — chỉ cần “chính sách giữ nguyên”, cuộc chơi vẫn tiếp tục.

Đội ngũ ngoại hối của ING nhận định còn gay gắt hơn: miễn là chỉ số biến động (VIX) duy trì ở mức thấp, việc tăng chi phí hàng năm thêm 0.25% là không đáng kể. Nguy cơ thực sự đến từ sự bùng nổ đột ngột của biến động.

Tiền điện tử trở thành chỉ báo về dòng tiền thắt chặt

Bitcoin đặc biệt nhạy cảm với biến động thanh khoản. Sau khi tin nâng lãi được công bố, BTC nhanh chóng giảm từ 91,000 USD xuống gần 88,500 USD, mất gần 3%. Các mô hình lịch sử cho thấy, ba lần trước đó sau khi Ngân hàng Trung ương Nhật Bản nâng lãi suất, Bitcoin đều điều chỉnh trong khoảng 20% đến 30%.

Một khi các vị thế arbitrage đồng yên trong tương lai gần có thực chất đóng băng, mức hỗ trợ then chốt của Bitcoin sẽ giảm xuống còn 70,000 USD. Hiện tại, BTC ở mức 87.18K USD, đã gần tới vùng hỗ trợ kỹ thuật ngắn hạn. Con số này không chỉ là giá cả, mà còn là “báo động tâm lý” về rủi ro của các nhà đầu tư tổ chức toàn cầu — khi tiền điện tử giảm mạnh, thường báo hiệu dòng tiền toàn cầu đang co lại.

Nhân vật bị lãng quên: sự thay đổi im lặng của thị trường trái phiếu Mỹ

So với biến động tỷ giá đồng yên, động thái của thị trường trái phiếu Mỹ còn đáng chú ý hơn. Sau khi nâng lãi, các nhà đầu tư tổ chức Nhật Bản (một trong những chủ sở hữu trái phiếu Mỹ lớn nhất thế giới) bắt đầu đối mặt với sự “chuyển dòng” về nguồn vốn. Lợi suất trái phiếu 10 năm của Mỹ tuần trước đã tăng lên 4.14%.

Hiện tượng này được gọi là “đường cong lợi suất trái phiếu giảm dốc” — lợi suất dài hạn tăng không phải do kỳ vọng lạm phát tăng vì quá nóng của nền kinh tế, mà do các nhà mua dài hạn (dòng vốn Nhật Bản) bắt đầu giảm tốc. Khi chi phí vay tăng, lợi nhuận của các doanh nghiệp Mỹ cũng bị áp lực, tạo ra một tác động gián tiếp đến định giá cổ phiếu Mỹ năm 2026, đặc biệt là các cổ phiếu công nghệ có tỷ lệ P/E cao.

Cuộc chiến tam giác năm 2026: ai sẽ nhắm mắt trước?

Thị trường toàn cầu bước vào năm 2026, sẽ bước vào giai đoạn cạnh tranh “tốc độ giảm lãi của Fed vs tốc độ nâng lãi của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản”.

Tình huống cơ bản: Fed từ từ giảm lãi xuống còn 3.5%, Ngân hàng Trung ương Nhật Bản giữ nguyên. Lúc này, các vị thế arbitrage đồng yên vẫn sinh lợi, cả thị trường Mỹ và Nhật đều tăng trưởng tích cực, USD/JPY duy trì trên 150.

Tình huống rủi ro: Lạm phát Mỹ tăng trở lại buộc Fed ngừng giảm lãi, lạm phát Nhật Bản vượt kiểm soát buộc Ngân hàng Trung ương phải tăng lãi nhanh. Chênh lệch lãi suất đột ngột sụp đổ, các vị thế arbitrage trị giá 500 tỷ USD tháo chạy ồ ạt, đồng yên tăng vọt lên 130, các tài sản rủi ro toàn cầu giảm theo.

Hiện tại, thị trường đang định giá theo kịch bản đầu tiên, điều này giải thích vì sao sau khi nâng lãi, đồng yên lại giảm giá. Tuy nhiên, Goldman Sachs cảnh báo, nếu USD/JPY phá mốc tâm lý 160, chính phủ Nhật Bản có thể can thiệp thị trường ngoại hối, và khi đó “biến động nhân tạo” sẽ kích hoạt làn sóng tháo gỡ đòn bẩy đầu tiên.

Ba chỉ số rủi ro cần theo dõi

Vùng phòng thủ 160: Nếu USD/JPY tiến gần 160, rủi ro can thiệp ngoại hối rất cao. Không nên đặt cược bán đồng yên.

Hỗ trợ 85,000 USD của Bitcoin: Tiền điện tử đã trở thành chỉ báo dòng tiền toàn cầu. Phá mức 85,000 USD có nghĩa là các nhà tổ chức đang rút vốn khỏi các tài sản rủi ro cao nhất, thường là dấu hiệu bắt đầu chu kỳ tránh rủi ro.

Xu hướng lợi suất thực của trái phiếu Mỹ: Khi chi phí vay tăng, dòng tiền sẽ dịch chuyển theo mô hình lớn — từ các cổ phiếu công nghệ định giá cao sang các ngành phòng thủ như công nghiệp, tiêu dùng thiết yếu và y tế. Tốc độ của sự dịch chuyển này phản ánh trực tiếp niềm tin của thị trường vào chính sách của Fed.