Hiểu rõ về ADR của thị trường chứng khoán Mỹ: Từ khái niệm cơ bản đến toàn cảnh đầu tư

ADR là gì? Hiểu nhanh trong một câu

ADR (American Depositary Receipt, Giấy chứng nhận gửi ký quỹ Mỹ) là gì? Nói đơn giản, đó là giấy chứng nhận đại lý cổ phiếu do công ty nước ngoài phát hành trên thị trường Mỹ. Khi các doanh nghiệp quốc tế như TSMC, BYD, Tencent muốn huy động vốn trên thị trường chứng khoán Mỹ, họ sẽ chọn phát hành ADR để các nhà đầu tư toàn cầu có thể mua cổ phiếu của họ giống như giao dịch cổ phiếu Mỹ thông thường.

Quy trình hoạt động như sau: doanh nghiệp nước ngoài gửi cổ phiếu của mình cho ngân hàng lưu ký Mỹ giữ, ngân hàng sau đó phát hành giấy chứng nhận ADR tương đương. Kết quả là, nhà đầu tư không cần mở tài khoản chứng khoán nước ngoài, không cần đổi tiền sang đồng địa phương, vẫn có thể giao dịch trực tiếp trên NYSE, NASDAQ hoặc thị trường OTC.

Tại sao nên mua ADR? Lợi ích đôi bên cùng có lợi cho doanh nghiệp và nhà đầu tư

Về phía doanh nghiệp, phát hành ADR dễ dàng hơn nhiều so với niêm yết trực tiếp tại Mỹ. Nhiều công ty nước ngoài đã niêm yết tại quê nhà, không muốn trải qua quy trình niêm yết thứ hai phức tạp, nhưng vẫn muốn tiếp cận thị trường vốn lớn nhất và sôi động nhất thế giới là Mỹ. ADR mở ra cánh cửa tiết kiệm chi phí và hiệu quả cho họ.

Về phía nhà đầu tư, lợi ích rõ ràng hơn. Nếu một công ty nước ngoài không phát hành ADR, việc mua cổ phiếu của họ sẽ rất phiền phức — cần mở tài khoản của nhà môi giới nước ngoài, đổi tiền, xử lý các thủ tục chuyển tiền, đồng thời đối mặt với rủi ro biến động tỷ giá. Nhưng nếu doanh nghiệp phát hành ADR, nhà đầu tư có thể dùng USD để mua trực tiếp trên sàn Mỹ, giống như mua bất kỳ cổ phiếu Mỹ nào khác.

ADR có các cấp độ khác nhau, rủi ro cũng khác nhau

Dựa trên mức độ quản lý, ADR được chia thành cấp 1, cấp 2, cấp 3 và có hai loại có bảo trợ, không bảo trợ, với sự khác biệt rất lớn:

ADR cấp 1: Quản lý lỏng lẻo nhất, chỉ được giao dịch trên thị trường OTC, yêu cầu công bố thông tin tối thiểu. Loại này có rủi ro cao hơn.

ADR cấp 2: Có thể giao dịch trên NASDAQ hoặc NYSE, phải tuân thủ quy định của Ủy ban Chứng khoán Mỹ (SEC), định kỳ công bố báo cáo tài chính. Quản lý trung bình.

ADR cấp 3: Quản lý chặt chẽ nhất, không chỉ có thể giao dịch mà còn có thể huy động vốn qua đó. Thông tin công bố đầy đủ nhất, phù hợp với các doanh nghiệp lớn.

ADR có bảo trợ là do chính doanh nghiệp khởi xướng, ngân hàng ký hợp đồng với doanh nghiệp, doanh nghiệp giữ quyền kiểm soát và trả phí phát hành. Không bảo trợ có thể không có sự tham gia của doanh nghiệp, rủi ro cao hơn. Ví dụ Tencent (TCEHY.US), BYD (BYDDY.US), Meituan (MPNGY.US) đều thuộc loại không bảo trợ.

Giá cổ phiếu ADR tính như thế nào: không phải 1:1

Điều nhiều người mới dễ bỏ qua: ADR và cổ phiếu của doanh nghiệp tại quê nhà không tỷ lệ 1:1.

Ví dụ, tỷ lệ ADR của TSMC là 1:5, nghĩa là 5 cổ phiếu TSMC (2330.TW) = 1 ADR (TSM.US). Hãng Foxconn là 1:5, Đài truyền hình Trung Hoa là 1:10. Tại sao lại có các tỷ lệ khác nhau? Thường là dựa trên giá cổ phiếu nội địa, tỷ giá, nhu cầu thanh khoản của công ty.

Nếu giá cổ phiếu quá cao sẽ gây khó khăn trong giao dịch, công ty sẽ điều chỉnh tỷ lệ. Dưới đây là tỷ lệ chuyển đổi ADR của một số doanh nghiệp Đài Loan tiêu biểu:

Khác biệt giữa cổ phiếu Đài và cổ phiếu ADR Đài?

Cùng một doanh nghiệp niêm yết tại Đài Loan và phát hành ADR tại Mỹ, nhà đầu tư cần phân biệt rõ:

Tính chất khác nhau: Cổ phiếu Đài là cổ phiếu thật, ADR là chứng chỉ gửi ký quỹ, đại diện cho cổ phiếu nhưng không phải là cổ phiếu.

Nơi giao dịch khác nhau: TSMC giao dịch tại Đài Loan qua Sở Giao dịch Chứng khoán Đài Loan, chịu sự quản lý của Đài Loan; TSMC ADR giao dịch tại NYSE, chịu sự quản lý của SEC Mỹ.

Mã chứng khoán khác nhau: Vì phát hành và giao dịch ở các nơi khác nhau, mã chứng khoán cũng khác nhau. Ví dụ, Hãng Hon Hai mã cổ phiếu Đài là 2317, mã ADR là HNHAY.

Đối tượng đầu tư khác nhau: Cổ phiếu Đài chủ yếu dành cho nhà đầu tư nội địa Đài Loan, ADR hướng tới nhà đầu tư toàn cầu.

Tỷ lệ chuyển đổi: Mua cổ phiếu Đài là 1:1, còn ADR phải theo tỷ lệ chuyển đổi.

Giá trị chênh lệch (Premium/Discount): Dù xu hướng dài hạn của cổ phiếu Đài và ADR tương tự, trong ngắn hạn có thể xuất hiện chênh lệch giá do tâm lý thị trường, thanh khoản. Ví dụ, có thời điểm giá ADR của TSMC tính theo tỷ giá có thể cao hơn giá cổ phiếu Đài (premium), một số nhà đầu tư tận dụng để kiếm lợi từ chênh lệch này.

A股 cũng có phiên bản ADR, cũng có sự khác biệt

Tương tự như cổ phiếu Đài, A股 cũng có ADR, như BYD, Great Wall Motor… phát hành để nhà đầu tư quốc tế giao dịch. Sự khác biệt giữa A股 và ADR A股 cũng gồm các yếu tố như cơ quan quản lý (CSRC Trung Quốc vs SEC Mỹ), sàn giao dịch, đối tượng đầu tư.

Những yếu tố cần xem xét khi đầu tư ADR?

Rủi ro thanh khoản

Các doanh nghiệp nước ngoài thường ít nổi bật hơn tại thị trường quốc tế, khối lượng giao dịch ADR thường thấp hơn nhiều so với cổ phiếu nội địa. Ví dụ, trung bình mỗi tháng, ADR của Đài Telecom chỉ có 145,000 cổ phiếu giao dịch, trong khi cổ phiếu tại Đài Loan là 12,24 triệu cổ phiếu. Thanh khoản thấp sẽ gây chênh lệch giá mua bán lớn, tăng chi phí thực hiện.

Phân tích cơ bản

Giống như đầu tư cổ phiếu, cần nghiên cứu tình hình kinh doanh, triển vọng ngành, chính sách. Đặc biệt, các doanh nghiệp cấp 1 ADR tại Mỹ không bắt buộc công bố tài chính, nhà đầu tư phải xem báo cáo tài chính tại thị trường nội địa của họ.

Hiện tượng chênh lệch giá (Premium/Discount)

Do tâm lý thị trường, biến động tỷ giá, khác biệt về thanh khoản, giá ADR có thể lệch khỏi giá cổ phiếu nội địa. Premium thể hiện nhà đầu tư nước ngoài lạc quan, Discount thể hiện sự thận trọng. Nhà đầu tư có kinh nghiệm sẽ dựa vào các chỉ số này để ra quyết định.

Rủi ro tỷ giá

ADR tính bằng USD, trong khi doanh nghiệp có thể hoạt động bằng các đồng tiền khác. Biến động tỷ giá sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến giá ADR. Ví dụ, nhà đầu tư đổi 30,000 TWD thành 1,000 USD mua ADR, lợi nhuận 20% thành 1,200 USD, nhưng nếu tỷ giá từ 1:30 xuống 1:25, khi đổi về lại TWD, lợi nhuận sẽ bị mất hết.

Ưu nhược điểm khi đầu tư ADR

Ưu điểm:

Trước hết, chi phí thuế thấp. Nhà đầu tư Đài Loan có lợi nhuận dưới 1 trăm triệu TWD từ ADR không cần nộp thuế thu nhập, không có thuế giao dịch như cổ phiếu nội địa. Phí giao dịch của các nhà môi giới quốc tế thường thấp hơn nhiều so với nhà môi giới Đài Loan, thậm chí nhiều nơi miễn phí, phù hợp với giao dịch thường xuyên.

Thứ hai, đa dạng cơ hội đầu tư. Nhà đầu tư có thể cùng lúc đầu tư vào các doanh nghiệp Mỹ và toàn cầu. Muốn đầu tư lĩnh vực xe điện? Có thể nắm giữ Tesla (TSLA.US) của Mỹ và NIO (NIO.US) của Trung Quốc, mở rộng danh mục ngành nghề toàn cầu.

Nhược điểm:

Với nhà đầu tư không phải Mỹ, thao tác phức tạp hơn. Cần mở tài khoản nhà môi giới quốc tế, đổi tiền, nạp tiền mới có thể giao dịch, chi phí ban đầu và học hỏi cũng không nhỏ. Nếu mua qua nhà môi giới Đài Loan, phí có thể tới 1-2%, cao hơn mua cổ phiếu nội địa.

Tiếp theo là rủi ro tỷ giá. Giao dịch ADR liên quan đến đổi USD và tiền nội địa, biến động tỷ giá có thể xóa sạch lợi nhuận hoặc gây lỗ. Ngoài ra, nếu doanh nghiệp hoạt động tại quốc gia có tỷ giá biến động lớn, ADR cũng sẽ chịu ảnh hưởng.

Thực chất, đầu tư ADR là tổng hợp của “tình hình doanh nghiệp × xu hướng tỷ giá × thanh khoản thị trường”, cần cân nhắc nhiều yếu tố hơn so với đầu tư cổ phiếu nội địa.