Phân tích sâu về tính toán giá trị ròng cổ phần: Làm thế nào để chọn cổ phiếu chính xác qua giá trị ròng trên mỗi cổ phiếu?

Nhận diện các khái niệm cốt lõi trong tính toán giá trị ròng cổ phần

Trong quá trình ra quyết định đầu tư cổ phiếu, nhiều nhà đầu tư tham khảo một chỉ số quan trọng — giá trị ròng trên mỗi cổ phiếu. Chỉ số này bằng tiếng Anh là Net Asset Value per Share (NAVPS), thể hiện giá trị tài sản thực tế chứa trong mỗi cổ phiếu.

Để hiểu cách tính giá trị ròng cổ phần, trước tiên cần làm rõ ý nghĩa của “giá trị ròng”. Giá trị ròng của một công ty niêm yết về bản chất chính là phần còn lại sau khi trừ tất cả các khoản nợ khỏi tổng tài sản. Nói cách khác, đây là tổng giá trị tài sản thực tế mà công ty sở hữu sau khi thanh toán hết các khoản nợ, trả lương nhân viên, trừ các chi phí vận hành (như điện nước, thuê nhà, khấu hao thiết bị, v.v.).

Do đó, giá trị ròng trên mỗi cổ phiếu là tổng giá trị ròng của công ty chia đều cho số lượng cổ phiếu đang lưu hành, phản ánh giá trị tài sản nội tại mà mỗi cổ phiếu đại diện trong thị trường. Thông thường, giá trị ròng trên mỗi cổ phiếu càng cao, chứng tỏ mỗi cổ phiếu mang theo giá trị tài sản thực tế càng lớn.

Công thức cụ thể và thực tiễn tính toán giá trị ròng cổ phần

Công thức cơ bản nhất để tính giá trị ròng cổ phần là:

Giá trị ròng trên mỗi cổ phiếu = Giá trị ròng / Tổng số cổ phiếu đang lưu hành

Từ góc độ kế toán, do giá trị ròng bằng tổng tài sản trừ đi tổng nợ, nên công thức này có thể viết lại là:

Giá trị ròng trên mỗi cổ phiếu = (Tổng tài sản - Tổng nợ) / Tổng số cổ phiếu đang lưu hành

Hoặc theo các khoản mục kế toán chi tiết:

Giá trị ròng trên mỗi cổ phiếu = (Vốn cổ phần + Thặng dư vốn + Quỹ dự phòng + Lợi nhuận chưa phân phối) / Tổng số cổ phiếu đang lưu hành

Chúng ta hãy cùng xem một ví dụ để hiểu rõ quá trình tính toán này. Giả sử Công ty Đoàn Kết (1216.TW) có tổng tài sản là 2.5 tỷ TWD, tổng nợ là 1 tỷ TWD, tổng số cổ phiếu đang lưu hành là 1 tỷ cổ phiếu, thì:

Giá trị ròng trên mỗi cổ phiếu = (2.5 - 1) / 1 = 1.5 TWD

Nếu biết vốn cổ phần của công ty là 700 triệu TWD, thặng dư vốn 400 triệu TWD, quỹ dự phòng 300 triệu TWD, lợi nhuận chưa phân phối 100 triệu TWD, và số cổ phiếu lưu hành là 1 tỷ cổ phiếu, thì kết quả tính giá trị ròng trên mỗi cổ phiếu là:

Giá trị ròng trên mỗi cổ phiếu = (700 + 400 + 300 + 100) / 1,000,000,000 = 1.5 TWD

Giá trị ròng trên mỗi cổ phiếu và lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu: hai góc nhìn đầu tư khác nhau

Trong chiến lược chọn cổ phiếu, nhà đầu tư thường phải đối mặt với việc lựa chọn giữa giá trị ròng trên mỗi cổ phiếu và lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu. Hai chỉ số này dù đều quan trọng, nhưng tập trung vào các khía cạnh khác nhau.

Lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu (EPS) được tính theo công thức:

Lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu = (Lợi nhuận ròng - Cổ tức cổ phiếu ưu tiên) / Số cổ phiếu phổ thông

Bản chất, giá trị ròng trên mỗi cổ phiếu phản ánh nền tảng tài sản, chú trọng vào lượng tài sản thực tế công ty sở hữu; còn lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu phản ánh khả năng sinh lời, đo lường xem công ty đã tạo ra bao nhiêu lợi nhuận từ tài sản của mình.

Một công ty có thể sở hữu nền tảng tài sản lớn (giá trị ròng cao), nhưng nếu hiệu quả sử dụng tài sản thấp, lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu có thể không lý tưởng. Ngược lại, một số công ty công nghệ ít tài sản nhưng có khả năng sinh lời mạnh mẽ.

Chiến lược đầu tư dựa trên giá trị ròng trên mỗi cổ phiếu

• Chiến lược đầu tư giá trị: Tìm kiếm cổ phiếu có giá thấp hơn giá trị ròng trên mỗi cổ phiếu, cho rằng thị trường đang đánh giá thấp cổ phiếu đó
• Đánh giá tính ổn định tài chính: Giá trị ròng cao thường đồng nghĩa công ty có nhiều tài sản thực, khả năng chống chịu rủi ro tốt hơn
• Nhận thức về hạn chế: Chỉ dựa vào chỉ số này không thể đánh giá chính xác các doanh nghiệp sở hữu nhiều tài sản vô hình (như công ty phần mềm, truyền thông)

Chiến lược đầu tư dựa trên lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu

• Logic đầu tư tăng trưởng: Theo dõi các doanh nghiệp có tốc độ tăng EPS cao, kỳ vọng tiềm năng tăng giá cổ phiếu trong tương lai
• Đối chiếu khả năng sinh lời: Các công ty có EPS cao hơn trung bình ngành thường có lợi thế cạnh tranh
• Sử dụng P/E: Tính toán tỷ lệ P/E dựa trên EPS để đánh giá xem cổ phiếu có bị định giá quá cao hay thấp

Ứng dụng và đánh giá tỷ lệ giá trị sổ sách (PBR)

Tỷ lệ giá trị sổ sách (PBR) là chỉ số so sánh giá thị trường của cổ phiếu với giá trị ròng trên mỗi cổ phiếu, công thức:

Tỷ lệ PBR = Giá trị thị trường của cổ phiếu / Giá trị ròng trên mỗi cổ phiếu

Chỉ số này càng thấp, lý thuyết cổ phiếu càng rẻ; càng cao, cổ phiếu càng đắt.

Tuy nhiên, tỷ lệ PBR thấp không đồng nghĩa cổ phiếu đáng để đầu tư. Chỉ số này chỉ là một trong các tham khảo, cần kết hợp với tình hình tài chính, hiệu quả hoạt động, đặc điểm ngành nghề và môi trường thị trường chung để đưa ra đánh giá toàn diện.

Chỉ số này phù hợp nhất khi so sánh ngang hàng trong cùng ngành hoặc so sánh theo thời gian của cùng một công ty. Ví dụ, nếu cổ phiếu nào có tỷ lệ PBR trung bình trong quá khứ từ 1.6 đến 2.5 lần, thì khi tỷ lệ này giảm xuống dưới 1.6 lần, có thể xem là cổ phiếu đó đang bị định giá thấp; nhưng nếu tỷ lệ này liên tục giảm, cần cảnh giác về khả năng công ty gặp khó khăn trong hoạt động.

Lưu ý rằng, các ngành khác nhau có tỷ lệ PBR rất khác nhau. Các ngành chu kỳ như vận tải, thép, năng lượng, hoặc tài chính, bảo hiểm thường phù hợp để dùng chỉ số này vì tài sản của họ ổn định và quan trọng. Trong khi đó, các ngành công nghệ, tiêu dùng, truyền thông có tỷ lệ PBR cao hơn, phần lớn tài sản vô hình, nên ý nghĩa tham khảo của chỉ số này giảm đi.

Ý nghĩa thực tế của giá trị ròng trên mỗi cổ phiếu trong quyết định đầu tư

Đánh giá thành tích hoạt động của công ty

Giá trị ròng trên mỗi cổ phiếu phản ánh tích lũy kết quả hoạt động của công ty qua các năm, là nền tảng hỗ trợ cho giá cổ phiếu. Giá trị ròng trên mỗi cổ phiếu càng cao, đồng nghĩa mỗi cổ phiếu đại diện cho khối tài sản lớn, khả năng tạo lợi nhuận và chống chịu rủi ro của công ty càng mạnh.

Trong bối cảnh các yếu tố cơ bản của công ty không có biến động lớn, so sánh giá cổ phiếu qua các thời kỳ với giá trị ròng có thể giúp ước lượng xem cổ phiếu đang bị định giá cao hay thấp — giá cổ phiếu cao hơn giá trị ròng thể hiện sự định giá cao, ngược lại thấp hơn thể hiện sự định giá thấp.

Thể hiện cụ thể giá trị quyền lợi của cổ đông

Theo công thức tính giá trị ròng, trong trường hợp tổng số cổ phiếu cố định, giá trị ròng trên mỗi cổ phiếu phản ánh đúng quyền lợi của cổ đông. Lý thuyết, nếu công ty phá sản, giá trị ròng cao hơn trên mỗi cổ phiếu thì mỗi cổ đông có thể nhận được nhiều hơn.

Tuy nhiên, thực tế, giá trị thanh lý có thể khác xa so với giá trị ròng do các yếu tố như khấu hao tài sản cố định, biến động thị trường, v.v.

Lấy ví dụ hai công ty thực phẩm cạnh tranh: Công ty Khang Tường có giá cổ phiếu 18 TWD, giá trị ròng 10 TWD; Công ty Thống Nhất có giá cổ phiếu 20 TWD, giá trị ròng 15 TWD. So sánh, Thống Nhất có giá trị ròng cao hơn, phản ánh hoạt động ổn định hơn, ít nợ hơn. Ngược lại, nếu cổ phiếu Khang Tường đột ngột giảm xuống còn 8 TWD (dưới giá trị ròng 10 TWD), trong điều kiện hoạt động không xấu đi, có thể cổ phiếu này đang bị định giá thấp.

Hiểu rõ nguyên nhân biến động của giá trị ròng trên mỗi cổ phiếu

Thay đổi của giá trị ròng trên mỗi cổ phiếu thường bắt nguồn từ hai nguyên nhân: một là biến động thực tế trong hoạt động của công ty, hai là điều chỉnh cấu trúc vốn như phát hành thêm cổ phiếu hoặc phân phối cổ phiếu.

Trong quá trình ra quyết định chọn cổ phiếu, cần phân biệt rõ hai trường hợp này. Nếu là biến động thực, cần tránh giữ cổ phiếu của các công ty có kết quả kinh doanh kém khiến giá trị ròng giảm sút; còn nếu là do phát hành thêm cổ phiếu, thì sự thay đổi này không phản ánh khả năng phát triển của công ty, vì việc phát hành thêm cổ phiếu để tăng giá trị ròng không chứng minh được tiềm năng phát triển bền vững. Ngược lại, việc phân phối cổ phiếu theo tỷ lệ cũng làm loãng giá trị ròng trên mỗi cổ phiếu, nhưng không nhất thiết phản ánh tình hình kinh doanh xấu đi.

Giá trị ròng trên mỗi cổ phiếu không phải là tiêu chuẩn duy nhất để chọn cổ phiếu

Nhiều nhà đầu tư mắc sai lầm nghĩ rằng giá trị ròng trên mỗi cổ phiếu càng cao càng tốt. Thực tế, đây là một định kiến sai lầm.

Tùy theo đặc thù ngành nghề, tiêu chuẩn đánh giá giá trị ròng trên mỗi cổ phiếu cũng khác nhau. Đối với các ngành dựa chủ yếu vào đất đai, máy móc như công nghiệp, nông nghiệp, giá trị ròng là chỉ số quan trọng; còn đối với các ngành dịch vụ dựa nhiều vào tài sản vô hình, đặc biệt là các công ty sáng tạo, thì giá trị ròng ít quan trọng hơn nhiều.

Ví dụ, các ông lớn công nghệ như Nvidia, Netflix, Microsoft, giá trị ròng của họ có thể không nổi bật, nhưng thương hiệu, bằng sáng chế công nghệ, vị thế thị trường của họ lại vô giá, các tài sản vô hình này còn giá trị hơn nhiều so với báo cáo tài chính.

Vì vậy, nếu nhà đầu tư cứ cố chấp theo đuổi giá trị ròng cao, sẽ bỏ lỡ nhiều cơ hội đầu tư tiềm năng. Quyết định đầu tư hợp lý nên dựa trên tiềm năng phát triển tương lai của cổ phiếu, chứ không chỉ dựa vào giá trị thanh lý hiện tại bị giảm giá.

Cách tra cứu giá trị ròng trên mỗi cổ phiếu

Tra cứu trực tiếp qua nền tảng giao dịch

Hầu hết các nền tảng giao dịch chứng khoán và trang thông tin cổ phiếu đều cung cấp dữ liệu giá trị ròng trên mỗi cổ phiếu sau khi nhập mã cổ phiếu, trong phần thông tin cơ bản. Các trang phổ biến gồm có StockViet, HiStock, FinReport, v.v.

Tự tính dựa trên báo cáo tài chính

Lấy ví dụ Công ty Liên doanh Thống Nhất, dựa trên số liệu báo cáo tài chính năm 2021 và công thức tính giá trị ròng:

Giá trị ròng trên mỗi cổ phiếu = (414,655,454 - 254,606,345) / 56,820,154 ≈ 2.8 TWD

Phương pháp này đòi hỏi phải trích xuất dữ liệu từ báo cáo tài chính công khai của công ty, nhưng đảm bảo tính chính xác và kịp thời.

Tổng kết và khuyến nghị đầu tư

Giá trị ròng trên mỗi cổ phiếu là chỉ số quan trọng giúp phân tích giá trị đầu tư cổ phiếu, cung cấp một góc nhìn mới trong đánh giá. Khi kết hợp sử dụng hợp lý các công cụ như giá trị ròng trên mỗi cổ phiếu và tỷ lệ P/B, cùng với khả năng sinh lời của công ty, triển vọng ngành và môi trường kinh tế vĩ mô, nhà đầu tư có thể chọn lọc các cổ phiếu phù hợp mục tiêu đầu tư của mình một cách hiệu quả hơn.

Tuy nhiên, cần ghi nhớ rằng, giá trị ròng trên mỗi cổ phiếu không phải là tiêu chuẩn duy nhất để ra quyết định. Việc chỉ chú trọng vào giá trị ròng cao có thể khiến nhà đầu tư bỏ lỡ nhiều cơ hội tăng trưởng tiềm năng. Phân tích toàn diện, hợp lý là cách tốt nhất, kết hợp các chỉ số khác như EPS, P/E, vị thế ngành để đưa ra quyết định đầu tư hợp lý.