Phân tích xu hướng tăng giá vàng nửa thế kỷ｜Liệu đợt tăng giá vàng lớn tiếp theo trong 50 năm tới có tái diễn?

Vàng từ xưa đã là tài sản quan trọng trong nền kinh tế, đặc tính có mật độ cao, độ dẻo dai mạnh, thời gian lưu giữ lâu dài khiến nó không chỉ là phương tiện giao dịch mà còn dùng để chế tác trang sức và ứng dụng trong công nghiệp. Trong 50 năm qua, dù giá vàng biến động thường xuyên, xu hướng chung vẫn thể hiện sự tăng mạnh, thậm chí liên tục lập đỉnh mới vào năm 2025. Vậy chu kỳ tăng giá kéo dài nửa thế kỷ này có thể tiếp tục đến 50 năm tiếp theo không? Làm thế nào để dự đoán xu hướng giá vàng? Nó thực sự phù hợp để đầu tư dài hạn hay chỉ là chiến lược ngắn hạn? Những câu hỏi này đều đáng để nghiên cứu sâu.

Mức tăng của vàng trong 50 năm qua đáng kinh ngạc đến mức nào?

Ngày 15/8/1971, Tổng thống Mỹ Nixon phát biểu trên truyền hình, tuyên bố ngừng đổi đô la Mỹ lấy vàng, hệ thống Bretton Woods chính thức sụp đổ. Từ thời điểm đó, vàng bắt đầu dao động tự do.

Lúc đó, giá vàng khoảng 35 USD/ounce. Sau hơn 50 năm phát triển, đến nửa đầu năm 2025, giá vàng đã tăng vọt lên gần 3.700 USD/ounce, gần đây thậm chí vượt mốc 4.300 USD/ounce vào tháng 10, tạo ra đỉnh cao chưa từng có. Từ 1971 đến nay, vàng đã tăng hơn 120 lần.

Đặc biệt đáng chú ý là diễn biến năm 2024 — năm này, giá vàng tăng hơn 104%, tạo ra đà tăng theo cấp số nhân trong lịch sử. Đầu năm 2025, tình hình Trung Đông nóng lên, xung đột Nga-Ukraine gia tăng, lo ngại về chính sách thương mại của Mỹ, cùng với biến động của thị trường chứng khoán toàn cầu, tiếp tục thúc đẩy giá vàng phá đỉnh lịch sử.

So sánh giá vàng 10 năm trước và hiện nay

Cách đây 10 năm (khoảng 2015), giá vàng quốc tế dao động quanh mức 1.060 USD/ounce. Hiện nay đã gần chạm mốc 4.300 USD, tăng hơn 300% so với 10 năm trước. Trong khoảng thời gian này, Nhật Bản và châu Âu lần lượt thực hiện chính sách lãi suất âm, xu hướng toàn cầu giảm đô la, năm 2020 Mỹ thực hiện QE quy mô lớn, chiến tranh Nga-Ukraine và rủi ro địa chính trị Trung Đông đã cùng nhau hỗ trợ đà tăng mạnh của giá vàng.

Bốn chu kỳ tăng trưởng lịch sử của vàng

Đợt tăng thứ nhất (1970-1975): Khủng hoảng niềm tin sau thoái lui khỏi liên minh vàng

Sau khi hệ thống Bretton Woods sụp đổ, thị trường lo ngại về triển vọng của đô la Mỹ. Người dân sẵn sàng giữ vàng hơn là giữ đô la, cộng thêm khủng hoảng dầu mỏ khiến Mỹ phát hành thêm tiền tệ, giá vàng từ 35 USD/ounce tăng vọt lên 183 USD, tăng hơn 400%.

Đợt tăng thứ hai (1976-1980): Ảnh hưởng địa chính trị

Khủng hoảng dầu mỏ lần hai ở Trung Đông, vụ bắt giữ con tin Iran, cuộc xâm lược Afghanistan của Liên Xô gây ra suy thoái toàn cầu và lạm phát cao, giá vàng từ 104 USD tăng lên 850 USD, tăng hơn 700%. Sau khi khủng hoảng dầu mỏ kết thúc, giá vàng giảm trở lại.

Đợt tăng thứ ba (2001-2011): Chiến tranh chống khủng bố và khủng hoảng tài chính

Sau sự kiện 9/11, chiến tranh chống khủng bố toàn cầu cần ngân sách lớn, chính phủ Mỹ giảm lãi suất và phát hành trái phiếu, cuối cùng dẫn đến khủng hoảng tài chính 2008. Chính sách QE trong khủng hoảng đẩy giá vàng từ 260 USD lên 1.921 USD, tăng hơn 700%.

Đợt tăng thứ tư (từ 2015 đến nay): Nhiều rủi ro chồng chất

Trong gần mười năm, thanh khoản toàn cầu dồi dào, rủi ro địa chính trị gia tăng, ngân hàng trung ương tích trữ vàng, căng thẳng thương mại leo thang, đã đẩy giá vàng từ 1.060 USD lên mức hiện tại 4.300 USD.

Vàng có đáng để đầu tư không?

Xét trong phạm vi 50 năm, vàng tăng 120 lần, trong khi chỉ số Dow Jones tăng từ 900 điểm lên khoảng 46.000 điểm, tăng khoảng 51 lần. Về lợi nhuận dài hạn, vàng không thua kém cổ phiếu. Từ đầu năm 2025 đến nay, vàng từ mức 2.690 USD tăng lên 4.200 USD vào tháng 10, chỉ trong vài tháng đã tăng hơn 56%.

Tuy nhiên, vấn đề là, giá vàng không tăng liên tục. Trong 20 năm từ 1980 đến 2000, vàng gần như dao động trong khoảng 200-300 USD, nhà đầu tư không có lợi nhuận. Cuộc đời có thể chờ đợi trong bao nhiêu nửa thế kỷ?

Vì vậy, vàng phù hợp hơn để giao dịch theo xu hướng rõ ràng, chứ không phải để nắm giữ dài hạn một cách thụ động. Đáng chú ý, vàng là tài nguyên tự nhiên, việc khai thác ngày càng khó khăn và tốn kém theo thời gian, ngay cả khi đà tăng kết thúc, giá đáy của nó cũng dần dần nâng cao, điều này cung cấp cơ sở để các nhà giao dịch theo xu hướng kiểm soát rủi ro.

Năm cách đầu tư vàng

1. Vàng vật chất

Mua vàng thỏi, vàng miếng. Ưu điểm là dễ giấu tài sản, có thể đeo trang sức, nhược điểm là giao dịch không thuận tiện.

2. Sổ tiết kiệm vàng

Chứng chỉ gửi giữ vàng của ngân hàng. Ưu điểm dễ mang theo, nhược điểm là ngân hàng không trả lãi, chênh lệch mua bán lớn, phù hợp đầu tư dài hạn.

3. ETF vàng

Quỹ vàng có tính thanh khoản cao hơn. Giao dịch thuận tiện nhưng phải trả phí quản lý, nếu giá vàng không biến động lâu dài, giá trị sẽ từ từ mất giá.

4. Vàng giao ngay và các sản phẩm phái sinh

Nhiều nhà đầu tư chọn giao dịch vàng giao ngay hoặc các công cụ phái sinh liên quan để thực hiện chiến lược ngắn hạn. Các công cụ này có đòn bẩy, có thể nhân lợi nhuận, hỗ trợ cả mua bán theo chiều lên xuống. Chi phí ký quỹ thấp, phù hợp cho các chiến lược ngắn hạn. Vốn nhỏ cũng có thể tham gia, phù hợp với nhà đầu tư nhỏ lẻ và cá nhân.

Thông qua cơ chế giao dịch T+0, nhà đầu tư có thể vào hoặc thoát lệnh bất cứ lúc nào. Các công cụ vàng giao ngay cung cấp dữ liệu giá tức thì, lịch kinh tế, dự đoán của chuyên gia, và có thể cài đặt các công cụ quản lý rủi ro như chốt lời, cắt lỗ, theo dõi cắt lỗ.

5. Hợp đồng tương lai vàng

Tham gia trực tiếp vào thị trường hợp đồng tương lai. Đòn bẩy nhân lợi nhuận, chi phí giao dịch thấp hơn, nhưng đòi hỏi kiến thức chuyên môn cao hơn.

So sánh đầu tư vàng, cổ phiếu và trái phiếu

Ba loại tài sản có cơ chế sinh lợi khác nhau:

• Vàng: Lợi nhuận chủ yếu từ chênh lệch giá, không có thu nhập lãi, trọng tâm là nắm bắt thời điểm vào ra.
• Trái phiếu: Lợi nhuận từ lãi suất, cần tăng số lượng để mở rộng lợi nhuận, phụ thuộc vào chính sách của ngân hàng trung ương.
• Cổ phiếu: Lợi nhuận từ tăng trưởng doanh nghiệp, phù hợp để chọn các doanh nghiệp tốt giữ lâu dài.

Về độ khó đầu tư, trái phiếu dễ nhất, vàng xếp thứ hai, cổ phiếu khó nhất. Trong 30 năm gần đây, lợi nhuận của cổ phiếu cao nhất, tiếp đến là vàng, cuối cùng là trái phiếu.

Khi nào nên phân bổ vàng?

Chìa khóa đầu tư vàng là nắm bắt điểm chuyển xu hướng. Thường giá vàng trải qua chu kỳ “tăng trưởng dài hạn → giảm mạnh → đi ngang tích lũy → bắt đầu tăng trưởng mới”.

Quy tắc cơ bản là “Trong thời kỳ tăng trưởng kinh tế chọn cổ phiếu, trong thời kỳ suy thoái chọn vàng”.

Khi môi trường kinh tế tốt, lợi nhuận doanh nghiệp khả quan, cổ phiếu dễ tăng giá, lúc này trái phiếu và vàng tương đối yếu. Khi kinh tế suy thoái, cổ phiếu mất hấp dẫn, đặc tính giữ giá của vàng và lợi tức cố định của trái phiếu sẽ thể hiện rõ giá trị.

Đối mặt với các sự kiện chính trị, kinh tế bất ngờ khó lường, cách an toàn hơn là dựa trên khả năng chịu rủi ro của cá nhân, thiết lập tỷ lệ phân bổ hợp lý giữa cổ phiếu, trái phiếu và vàng để phòng ngừa rủi ro biến động của từng loại tài sản. Cách phân bổ này giúp nhà đầu tư duy trì lợi nhuận ổn định hơn trong môi trường thị trường biến động không ngừng.