Hiểu về OTC: Giao dịch OTC như một cánh cửa khác cho nhà đầu tư

Định nghĩa cốt lõi và vai trò của thị trường OTC

OTC có nghĩa là Over The Counter, trong tiếng Trung gọi là 「场外交易」hoặc 「柜台买卖」. Nói đơn giản, khi nhà đầu tư phát hiện ra một công ty đáng đầu tư nhưng không thể tìm thấy trên các sàn giao dịch chính thống, thì thị trường OTC trở thành một kênh thay thế. Đây không phải là giao dịch trong các sàn chứng khoán chính thức, mà thông qua các phương thức phân tán như ngân hàng, công ty chứng khoán, điện thoại hoặc hệ thống điện tử, hai bên giao dịch tự thương lượng giá rồi thực hiện giao dịch trực tiếp.

Khác với hình thức đấu giá thống nhất của các sàn tập trung, giá của thị trường OTC hoàn toàn do hai bên mua bán quyết định. Đối tác giao dịch đa dạng, có thể là ngân hàng, công ty chứng khoán, doanh nghiệp hoặc nhà đầu tư cá nhân. Tính linh hoạt này thu hút nhiều doanh nghiệp không muốn hoặc không thể niêm yết trên sàn giao dịch, đặc biệt là các công ty nhỏ và mới thành lập.

Tại sao doanh nghiệp chọn giao dịch OTC

Không phải tất cả các doanh nghiệp đều đủ điều kiện niêm yết trên sàn, một số công ty dù đủ điều kiện cũng chủ động chọn giao dịch OTC. Nguyên nhân chủ yếu là để tránh áp lực cạnh tranh do tiết lộ quá nhiều thông tin. Với sự phát triển của internet, quy mô thị trường OTC nhanh chóng mở rộng, trở thành phương thức giao dịch của nhiều nhà đầu tư.

Thị trường OTC tại Đài Loan chủ yếu là các doanh nghiệp nhỏ, tăng trưởng, do Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Quỹ quản lý. Doanh nghiệp chỉ cần được hơn 2 công ty chứng khoán hỗ trợ giới thiệu là có thể đăng ký, so với yêu cầu nghiêm ngặt của niêm yết chính thức thì dễ dàng hơn nhiều. Quy trình đăng ký tương đối đơn giản này tạo ra nhiều cơ hội, nhưng cũng dẫn đến tình trạng hỗn loạn, không rõ ràng.

Các loại sản phẩm chính trong giao dịch OTC

Các loại hàng hóa trong giao dịch OTC phong phú hơn rất nhiều so với thị trường nội bộ. Ngoài cổ phiếu và trái phiếu truyền thống, còn bao gồm:

Giao dịch cổ phiếu bao gồm cổ phần của các công ty chưa niêm yết, đặc biệt là cổ phiếu của các doanh nghiệp khởi nghiệp, đây là lĩnh vực đầu tư lớn nhất của thị trường OTC.

Giao dịch trái phiếu do số lượng phát hành lớn, đa dạng về loại hình nhưng ít giao dịch hơn, nên OTC có lợi thế hơn so với thị trường nội bộ.

Phương tiện phái sinh tài chính gồm quyền chọn, hợp đồng tương lai, hợp đồng chênh lệch.

Giao dịch ngoại hối bao gồm các giao dịch tiền tệ trên các nền tảng khác nhau.

Tiền điện tử có thể được mua bán số lượng lớn một lần trên thị trường OTC, điều này thường khó thực hiện trên các sàn tiền điện tử chuyên dụng.

Tính phi chuẩn hóa của giao dịch OTC khiến các sản phẩm giao dịch rất đa dạng, gần như mọi loại tài sản tài chính đều có thể thương lượng tại đây.

Cơ chế hoạt động của thị trường OTC tại Đài Loan

Thị trường chứng khoán Đài Loan được chia thành hai hệ thống: 「Sàn Giao dịch Chứng khoán」và 「Trung tâm Giao dịch Quỹ」. Chỉ số OTC do Trung tâm Giao dịch Quỹ xây dựng (còn gọi là Chỉ số Quỹ) phản ánh tình hình chung của thị trường cổ phiếu OTC tại Đài Loan, nhiều nhà đầu tư dựa vào đó để đánh giá xu hướng của thị trường cổ phiếu nhỏ và trung.

Quy trình giao dịch của thị trường OTC tại Đài Loan khá quy củ. Nhà đầu tư đặt lệnh qua công ty chứng khoán, sau đó lệnh được tải lên hệ thống tự động khớp lệnh của Trung tâm Giao dịch Quỹ (ATS). Hệ thống này theo nguyên tắc ưu tiên giá, sau đó ưu tiên thời gian để ghép lệnh, các quy tắc kỹ thuật đồng bộ với thị trường niêm yết.

Thời gian giao dịch được thiết lập là trước phiên 08:30–09:00, phiên chính 09:00–13:30, sau giờ định giá 13:40–14:30, mỗi 5 giây thực hiện một lần đấu giá tập trung. Giới hạn biến động giá là ±10%, hoàn toàn phù hợp với thị trường niêm yết. Ngoài ra, hệ thống giao dịch cổ phiếu OTC áp dụng chế độ T+2, nghĩa là sau hai ngày làm việc sẽ hoàn tất chuyển nhượng.

Vì các doanh nghiệp OTC phải tuân thủ quy định công bố thông tin (bao gồm báo cáo quý, báo cáo năm và các tin tức quan trọng), nên độ minh bạch của thị trường cao hơn so với thị trường giao dịch tự do, nhà đầu tư có thể tiếp cận đầy đủ thông tin hơn.

Sự khác biệt chính giữa giao dịch OTC và giao dịch nội bộ

Đặc điểm sản phẩm: Giao dịch nội bộ cung cấp các sản phẩm chuẩn hóa, trong khi OTC không chuẩn hóa. Trong nội bộ, như ngân hàng, mỗi dịch vụ đều theo tiêu chuẩn; còn OTC như các tiệm cầm đồ, mỗi nơi mỗi khác, nhưng sản phẩm đa dạng hơn.

Hình thức giao dịch: Giao dịch nội bộ theo phương thức đấu giá tập trung, công khai, minh bạch và công bằng hơn, nhưng lợi nhuận hạn chế. Giao dịch OTC là thương lượng trực tiếp, hai bên đàm phán, do đó thông tin quan trọng hơn là vốn.

Mức độ quản lý: Giao dịch nội bộ do chính phủ phê duyệt và quản lý toàn diện. Thị trường OTC chỉ có một số sàn được quản lý chính thức, còn phần lớn có thể là các sàn ảo, hoạt động lừa đảo.

Tính thanh khoản: Giao dịch nội bộ do quản lý chặt chẽ, quy mô lớn, dễ thu hút vốn quốc tế, thanh khoản cao. Giao dịch OTC có tính thanh khoản thấp hơn, có thể gặp khó khăn về giá giao dịch.

Mức độ minh bạch: Giao dịch nội bộ công khai giá và khối lượng, trong khi OTC không nhất thiết phải công khai. Thông tin không đầy đủ tạo cơ hội lợi nhuận vượt trội cho người quen, nhưng người không quen dễ gặp rủi ro thua lỗ lớn.

Tính linh hoạt trong giao dịch: Thị trường nội bộ có kiểm soát rủi ro nghiêm ngặt, hạn chế đòn bẩy, bán khống. Giao dịch OTC ít hạn chế hơn, linh hoạt hơn trong các hoạt động đầu tư.

Ưu điểm của giao dịch OTC

Lựa chọn đầu tư đa dạng hơn: Giao dịch OTC giúp nhà đầu tư tiếp cận các sản phẩm phái sinh, hợp đồng chênh lệch, ngoại hối và nhiều hình thức khác, mở rộng phạm vi thị trường.

Phương thức giao dịch linh hoạt hơn: Các sản phẩm và phương thức giao dịch đa dạng hơn, nhà đầu tư có thể tùy chỉnh theo mục tiêu của mình.

Đòn bẩy linh hoạt: So với thị trường truyền thống với giới hạn đòn bẩy thấp, OTC cung cấp nhiều lựa chọn hơn, nhà đầu tư có thể tận dụng đòn bẩy cao hơn để tăng lợi nhuận.

Thị trường an toàn hơn: Thị trường OTC hiện đại đã tối ưu và xây dựng nhiều cơ chế an toàn, tương tự như thị trường tập trung. Các nhà môi giới chuyên nghiệp được cấp phép và giám sát bởi các tổ chức tài chính uy tín, cung cấp môi trường giao dịch an toàn hơn.

Rủi ro của giao dịch OTC

Vấn đề thiếu quy định: Thị trường OTC không có quy định thống nhất, pháp luật và quản lý còn lỏng lẻo, dễ bị các môi giới lừa đảo hoạt động. Các công ty và chứng khoán không phù hợp quy định của sàn chỉ có thể giao dịch trên OTC.

Rủi ro thanh khoản thấp: Chứng khoán OTC có tính thanh khoản thấp hơn so với sàn tập trung, có thể không đạt được giá mong muốn khi giao dịch.

Rủi ro biến động thị trường: Nhà đầu tư OTC thường không có thông tin minh bạch như trên sàn tập trung, dễ bị ảnh hưởng bởi biến động thị trường.

Rủi ro đối tác: Cơ chế đàm phán giá giữa hai bên có thể dẫn đến việc người bán báo giá khác nhau cho các người mua khác nhau, một số loại hàng có biến động lớn, thanh khoản thấp.

Rủi ro lừa đảo: Các đối tượng xấu có thể lợi dụng thông tin giả để lừa đảo nhà đầu tư tham gia giao dịch.

Chìa khóa đảm bảo an toàn khi giao dịch OTC

Trước tiên, cần đảm bảo rằng môi giới của bạn là an toàn, được quản lý ở các mức độ khác nhau và có khả năng kiểm soát rủi ro mạnh mẽ. Tiếp theo, chọn các sản phẩm giao dịch đã được chứng minh là uy tín, tìm hiểu kỹ về spread, tính thanh khoản và các yếu tố khác để đánh giá toàn diện.

Các nền tảng giao dịch chính thức sẽ cung cấp các biện pháp bảo vệ nhà đầu tư, bao gồm đánh giá rủi ro, xác minh danh tính KYC, cơ chế xử lý khiếu nại, giúp giảm thiểu rủi ro giao dịch đáng kể. Với kiến thức chuyên môn đầy đủ, nhà đầu tư có thể yên tâm hơn khi tham gia thị trường OTC.

Tóm lại

OTC chính là giao dịch qua phương thức ngoài sàn, tạo cơ hội cho các doanh nghiệp và nhà đầu tư không thể niêm yết chính thức trên sàn giao dịch. Thị trường OTC tại Đài Loan chủ yếu là các doanh nghiệp nhỏ và trung, có độ biến động cao hơn, nhưng tính chất và tiềm năng tăng trưởng hấp dẫn. Do thanh khoản tốt hơn thị trường tự do, quy trình và điều kiện niêm yết tương tự, nhà đầu tư phổ thông không cần quá lo lắng khi tham gia cổ phiếu OTC.

Tuy nhiên, quy mô doanh nghiệp nhỏ hơn đồng nghĩa với dễ bị ảnh hưởng bởi tin tức và dòng vốn, nên khi đầu tư cần chú ý đến rủi ro biến động giá cổ phiếu. Lựa chọn các nhà môi giới uy tín, hiểu rõ đặc tính các sản phẩm giao dịch và đánh giá đầy đủ khả năng chịu đựng rủi ro cá nhân là những điều kiện tiên quyết để thành công trong thị trường OTC.