Ngành công nghiệp bán dẫn đón nhận cơ hội mới: Tái định hình bản đồ đầu tư chip dưới sự thúc đẩy của AI

Được gọi là “bộ não” của các sản phẩm điện tử, bán dẫn là nền tảng của số hóa kinh tế toàn cầu. Nó không chỉ mang lại tính năng thông minh cho thiết bị điện tử mà còn là động lực cốt lõi của các lĩnh vực như Industry 4.0, điện toán đám mây, công nghệ 5G, năng lượng mới và ô tô điện. Cùng với làn sóng AI sinh tạo của ChatGPT, toàn ngành đang trải qua cơ hội phát triển chưa từng có.

Logic đầu tư trong phân công ngành tinh giản

Từ sản xuất tích hợp dọc (IDM) đến thiết kế chip (Fabless), gia công wafer (Foundry), đóng gói thử nghiệm (OSAT) và các phân ngành chuyên môn khác, chuỗi ngành bán dẫn đã phân chia rất rõ ràng. Các công ty ở các bước khác nhau có đặc điểm riêng:

Thiết kế tài sản nhẹ (như NVIDIA, Qualcomm, Broadcom) có chi phí vận hành thấp, rủi ro tương đối kiểm soát được, nhưng đối mặt với thách thức biến động thị trường. Gia công wafer (TSMC, GlobalFoundries) cần vốn lớn và đầu tư công nghệ liên tục, nhưng hưởng lợi thế độc quyền trong ngành. Thiết bị và vật liệu (ASML, Applied Materials, Lam Research) nằm ở phần trên của ngành, kiểm soát các công nghệ cốt lõi, khả năng chống chu kỳ mạnh.

Hiện tại, thị trường đáng chú ý nhất là ba lĩnh vực thiết kế chip, gia công wafer và thiết bị bán dẫn — chúng đại diện cho đặc tính “dốc dài, tuyết dày”, dễ nắm bắt cơ hội đầu tư dài hạn hơn.

Các doanh nghiệp dẫn đầu trong bối cảnh thị trường hiện tại

Dựa trên dữ liệu vốn hóa thị trường mới nhất tháng 4 năm 2024, ngành bán dẫn toàn cầu có hình dạng như sau:

Về phía thiết kế, NVIDIA đứng đầu với vốn hóa 2.19 nghìn tỷ USD, cổ phiếu tăng 77% trong năm, nhu cầu chip AI đẩy giá trị định giá (PE 73.54). AMD tăng trưởng 7% với phong thái khiêm tốn, là đối thủ cạnh tranh mạnh trong lĩnh vực CPU. Qualcomm, nhà cung cấp modem 5G lớn nhất, chiếm thị phần 53%, tiềm năng mở rộng từ 1000 tỷ USD lên 7000 tỷ USD. Broadcom tăng 21% lên 1344 USD, liên tục mở rộng ứng dụng trong trung tâm dữ liệu và AI.

Về phía gia công, TSMC có vốn hóa 7172 tỷ USD, dù tốc độ tăng giá cổ phiếu khá chậm (1.6%), vị thế độc quyền trong công nghệ quy trình tiên tiến không thể lay chuyển.

Về thiết bị, ASML kiểm soát nguồn cung EUV lithography toàn cầu, tăng 22% hàng năm. Applied Materials tăng 26%, đạt 203 USD, là nhà cung cấp thiết bị sản xuất bán dẫn lớn nhất, tiềm năng thị trường vẫn rất lớn. Lam Research tăng 18.4% lên 925 USD, nhu cầu về thiết bị etching cho chip AI tăng mạnh.

Trong lĩnh vực quy trình trưởng thành, Texas Instruments là nhà lãnh đạo tuyệt đối trong chip mô phỏng, tăng 5% hàng năm, có hàng phòng thủ rộng. Intel gặp khó khăn trong chuyển đổi, giảm 36% xuống 31.88 USD, nhưng thị trường PC phục hồi mang lại cơ hội phục hồi.

Cơ hội đầu tư cốt lõi trong các phân ngành

Rào cản cao nhất trong thiết kế chip mô phỏng. Sản phẩm của Texas Instruments khó bị sao chép và vượt qua, với kênh bán hàng mạnh mẽ và tích lũy R&D hàng chục năm tạo thành hàng phòng thủ rộng lớn, giúp họ chiếm ưu thế trong các lĩnh vực công nghiệp, ô tô, truyền thông. Khả năng mở rộng quy mô và kiểm soát chi phí sẽ tiếp tục củng cố vị thế thị trường.

Nhu cầu chip truyền thông mạnh mẽ. Qualcomm cung cấp giải pháp không dây cho nhà sản xuất điện thoại, nhà mạng, nhà cung cấp trạm gốc, tập trung vào khách hàng. Các lĩnh vực mới như xây dựng hạ tầng 5G, AR/VR, xe kết nối, IoT công nghiệp sẽ thúc đẩy thị trường mở rộng gấp ba lần.

Chuỗi cung ứng chip AI hoàn chỉnh. NVIDIA dựa vào lợi thế GPU, hợp tác sâu rộng với Microsoft, Apple và các ông lớn công nghệ khác. TrendForce dự báo nhu cầu GPU sẽ đạt 30.000 chiếc, NVIDIA chiếm phần lớn thị phần, dù đã tăng 77%, vẫn cần cảnh giác rủi ro. AMD từng bước chiếm thị phần qua các sản phẩm công nghệ mới.

Đặt cược quan trọng vào thiết bị EUV. ASML độc quyền trong EUV, miễn là nhu cầu ngành duy trì, thì ngành này không ai cạnh tranh nổi. Applied Materials cung cấp giải pháp chất lượng cao, hiệu quả cao, giá cả hợp lý, hưởng lợi từ sự phát triển nhanh của màn hình, năng lượng mặt trời, 5G, IoT và AI. Lam Research tập trung vào thiết bị etching, nhu cầu về các thiết bị này cho chip AI vượt xa chip truyền thống, tiềm năng mở rộng còn rất lớn.

Dấu hiệu phục hồi của chip lưu trữ. Micron chiếm 22.52% thị phần DRAM (thứ 3), 11.6% NAND flash (thứ 4), tăng 34.7% trong năm. Khi nhu cầu thị trường dần phục hồi, sẽ có đà tăng trưởng đột phá trong tương lai.

Thời điểm đầu tư chớp thời cơ chu kỳ

Ngành bán dẫn đã trải qua 8 chu kỳ hoàn chỉnh kể từ 1990, hiện đang ở chu kỳ thứ 9. Chu kỳ này bắt đầu từ nửa cuối năm 2019, đỉnh điểm vào tháng 10 năm 2021, theo quy luật 4-5 năm, đáy dự kiến sẽ xuất hiện vào Quý 3–4 năm 2024.

Dòng tiền thường phản ứng trước đó khoảng nửa năm, hiện là thời điểm vàng để dần phân bổ. Hiện tượng đáy đã xuất hiện trong các nguyên liệu đầu vào do hiệu ứng cơ sở và kỳ vọng phục hồi. Mặc dù thị trường điện tử tiêu dùng ngắn hạn còn yếu, nhưng nhu cầu từ 5G, AI và các lĩnh vực mới sẽ tiếp tục tăng trưởng, tạo động lực mới cho toàn ngành.

Các yếu tố chính ảnh hưởng đến giá cổ phiếu và rủi ro

Nhu cầu phía dưới là yếu tố hàng đầu ảnh hưởng đến đầu tư bán dẫn. Năm 2023, lượng xuất xưởng thiết bị 5G toàn cầu đạt 1.48 tỷ chiếc (tăng 31.7% so với cùng kỳ), thiết bị IoT tăng trưởng 38.5%, ô tô điện tăng 35.1%. Trong tương lai, các ứng dụng AR/VR, gia tăng nhà thông minh sẽ mở rộng quy mô thị trường không ngừng.

Mức tồn kho dao động phản ánh trực tiếp cung cầu. Tồn kho cao dự báo nhu cầu yếu hoặc cung vượt quá cầu, gây áp lực lên giá cổ phiếu; tồn kho thấp thể hiện nhu cầu mạnh hoặc cung thiếu, thuận lợi cho giá cổ phiếu.

Đổi mới công nghệ quyết định vị thế cạnh tranh. Chip AI đa dạng hóa, tỷ lệ thành công của EUV lithography, đột phá quy trình công nghệ cao sẽ nâng cao định giá các công ty liên quan. Công nghệ lạc hậu sẽ dẫn đến mất thị phần.

Không chắc chắn kinh tế vĩ mô như chính sách tăng lãi suất, rủi ro ngân hàng, biến động chuỗi cung ứng toàn cầu đều có thể tác động đến giá cổ phiếu bán dẫn. Khi nào nhu cầu điện tử tiêu dùng phục hồi, đầu tư trung tâm dữ liệu chạm đáy, khả năng duy trì tăng trưởng công suất AI đều cần theo dõi liên tục.

Các khuyến nghị đầu tư chính

Ý tưởng chính khi đầu tư cổ phiếu bán dẫn hiện nay là: Ưu tiên thiết bị trong giai đoạn phục hồi nhu cầu (ASML, Applied Materials, Lam Research) và thiết kế chip cao cấp (NVIDIA, AMD, Broadcom, Qualcomm, Texas Instruments). Các công ty này kiểm soát các khâu quan trọng của chuỗi ngành, khả năng chống rủi ro cao, tiềm năng tăng trưởng lớn.

TSMC, với vị thế dẫn đầu trong sản xuất, có giá trị ổn định trung hạn. Intel dù giá cổ phiếu thấp, nhưng nếu thành công trong việc vượt qua trong lĩnh vực gia công wafer, khả năng phục hồi rất lớn. Micron sẽ hưởng lợi sớm từ nhu cầu lưu trữ phục hồi.

Rủi ro đầu tư cổ phiếu bán dẫn không thể bỏ qua gồm cạnh tranh công nghệ gay gắt, chu kỳ ngành rõ ràng, độ nhạy với kinh tế vĩ mô cao. Nhà đầu tư nên phân bổ khi thị trường điều chỉnh, giữ lâu các cổ phiếu hàng đầu chất lượng, đồng thời theo dõi sát dữ liệu ngành, tiến bộ công nghệ và chính sách.