Khám phá cách PER giúp bạn xác định cơ hội trên thị trường chứng khoán

Nếu bạn từng lạc lối giữa các con số và tỷ lệ tài chính, hôm nay chúng tôi sẽ giúp bạn làm rõ một thắc mắc ảnh hưởng đến hàng nghìn nhà đầu tư: PER thực sự là gì và tại sao nó lại quan trọng đối với bạn?

PER: La bàn của bạn để đo lường giá trị thực của một cổ phiếu

Về bản chất, PER (Tỷ lệ Giá trên Thu nhập) cho chúng ta thấy một mối quan hệ cơ bản: bao nhiêu lần giá hiện tại của một công ty thể hiện lợi nhuận hàng năm của nó. Giả sử một công ty có PER là 15; điều này có nghĩa là lợi nhuận của nó trong một năm cần 15 năm để bằng với số tiền thị trường trả hôm nay cho nó.

Chỉ số này quan trọng đến mức nó luôn song hành cùng BPA (Lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu) trong các danh mục của các nhà phân tích nghiêm túc. Cùng nhau, chúng tạo thành sáu tỷ lệ quan trọng để hiểu về sức khỏe doanh nghiệp: PER, BPA, P/VC, EBITDA, ROE và ROA.

Cách tính PER: Đơn giản hơn bạn nghĩ

Có hai cách để tính. Cách đầu tiên chia tổng vốn hóa thị trường cho lợi nhuận ròng tổng cộng. Cách thứ hai, trực tiếp hơn, lấy giá của một cổ phiếu riêng lẻ chia cho BPA.

Cả hai công thức đều cho ra cùng một kết quả vì chúng đo lường cùng một thứ từ các góc độ khác nhau. Điểm hay của PER là dễ tiếp cận: dữ liệu bạn cần nằm trong tầm tay của bất kỳ nhà đầu tư nào có kết nối internet.

Hãy xem các ví dụ thực tế:

Ví dụ 1: Một công ty có vốn hóa 2.600 triệu đô la và lợi nhuận ròng là 658 triệu. PER = 3,95. Một giá trị khá hấp dẫn.

Ví dụ 2: Một cổ phiếu giao dịch ở mức 2,78 đô la với BPA là 0,09 đô la. PER = 30,9. Rõ ràng là bị định giá quá cao so với thực tế.

Hành vi thực của PER trên thị trường

Các con số không phải lúc nào cũng kể hết câu chuyện. Hãy xem điều đã xảy ra với Meta Platforms (Facebook): vài năm trước, trong khi PER liên tục giảm, cổ phiếu lại tăng giá. Tại sao? Lợi nhuận mở rộng liên tục. Đó là kịch bản lý tưởng.

Sau đó, cuối năm 2022, Cục Dự trữ Liên bang tăng lãi suất và Meta chịu một cú giảm mạnh, dù PER ngày càng thấp. Thay đổi tâm lý thị trường đã vượt qua mọi chỉ số kỹ thuật.

Boeing là một ví dụ thú vị khác: PER của họ duy trì ổn định trong phạm vi tích cực trong khi cổ phiếu lên xuống. Điểm khác biệt then chốt là chất lượng của kết quả kinh doanh.

Diễn giải PER: Bối cảnh là tất cả

Dù manual chứng khoán nói rằng PER thấp là hấp dẫn, thực tế tài chính lại đòi hỏi phải có sắc thái.

Trong khoảng 0 đến 10: Có thể tiềm năng, nhưng cẩn thận. Có thể cho thấy lợi nhuận sẽ giảm trong thời gian tới.

Trong khoảng 10 đến 17: Vùng vàng nơi các nhà phân tích cảm thấy thoải mái, gợi ý tăng trưởng bền vững.

Trong khoảng 17 đến 25: Hoặc công ty đã tăng trưởng mạnh mẽ hoặc đang ở trong vùng bong bóng đầu cơ.

Trên 25: Khu vực nguy hiểm có thể phản ánh kỳ vọng phi thường… hoặc sự điên cuồng tập thể.

Điều quan trọng là: cùng một PER có thể mang ý nghĩa khác nhau tùy theo ngành. Arcelor Mittal, nhà sản xuất thép, giao dịch với PER là 2,58. Zoom Video, ngược lại, đạt 202,49. Ai bị định giá quá cao? Câu hỏi này vô nghĩa nếu không có bối cảnh ngành.

Các biến thể nâng cao của PER

Không phải tất cả PER đều giống nhau. PER của Shiller sử dụng lợi nhuận trung bình của mười năm đã điều chỉnh lạm phát, cố gắng làm dịu đi tính biến động hàng năm. Một số coi nó là thực tế hơn; số khác thấy nó quá phức tạp không cần thiết.

PER chuẩn hóa điều chỉnh hoàn toàn phương trình: thay lợi nhuận ròng bằng dòng tiền tự do và sửa đổi tử số bằng cách trừ đi các tài sản thanh khoản và cộng thêm nợ. Nó đặc biệt hữu ích để hiểu tại sao Santander “mua” Banco Popular với giá 1 euro (thực chất là đã gánh nợ khổng lồ).

Tại sao PER chỉ không đủ

Đây là bí quyết phân biệt các nhà đầu tư thành công và những người mất tiền: đừng bao giờ đầu tư chỉ dựa vào PER.

Các công ty sắp sụp đổ thường trông hấp dẫn theo PER vì thị trường đã mất niềm tin vào họ. Phân tích nghiêm túc cần kết hợp PER với ROE, ROA, tỷ lệ nợ, biên lợi nhuận và thành phần kinh doanh.

Lợi nhuận đến từ hoạt động chính hay từ việc bán một tài sản tài chính ngẫu nhiên? Ngành đang mở rộng hay co lại? Quản lý có năng lực không? Những câu hỏi này không thể trả lời chỉ bằng PER.

PER và triết lý của Đầu tư Giá trị (Value Investing)

Các nhà đầu tư Giá trị (như quỹ Horos Value Quốc tế với PER 7,24 hoặc Cobas Quốc tế với 5,47) xây dựng danh mục dựa trên các tỷ lệ thấp, tìm kiếm “các công ty tốt với giá tốt”. PER là đồng minh tự nhiên của họ.

Ưu điểm và hạn chế

Ưu điểm:

• Tính toán dễ tiếp cận cho mọi người
• So sánh nhanh chóng giữa các đối thủ cùng ngành
• Hoạt động ngay cả khi công ty không trả cổ tức
• Chỉ số mà mọi nhà phân tích đều tra cứu

Hạn chế:

• Chụp nhanh một năm, không dự báo tương lai
• Không áp dụng được cho các công ty không có lợi nhuận
• Hình ảnh tĩnh, không động
• Đặc biệt dễ gây hiểu lầm trong các ngành chu kỳ (thấp điểm, cao điểm suy thoái)

Kết luận: Một công cụ, không phải câu trả lời duy nhất

PER xứng đáng có vị trí như một chỉ số cơ bản, nhưng hãy xem nó như một la bàn, không phải bản đồ đầy đủ. Nó hướng bạn đến các công ty tiềm năng hấp dẫn, nhưng chỉ có nghiên cứu sâu mới xác định chính xác chúng có thực sự tốt hay không.

Một danh mục chỉ dựa vào các tỷ lệ PER thấp sẽ kết thúc trong thảm họa. Dành ít nhất mười phút để hiểu cấu trúc doanh nghiệp, kết hợp PER với các chỉ số khác (BPA, ROE, tỷ lệ nợ) và đưa ra quyết định mua bán có căn cứ. Như vậy, bạn sẽ biến một con số thành một chiến lược sinh lời.