Tại sao điểm dừng lỗ lại quan trọng như vậy? Mức phòng ngừa rủi ro mà nhà đầu tư mới cần hiểu

Trong thị trường đầu tư, điểm dừng lỗ không phải là lựa chọn mà là bài học bắt buộc. Nhiều nhà đầu tư mới bước vào thị trường với niềm tin tràn đầy, nhưng do thiếu ý thức về rủi ro, cuối cùng bị loại bỏ một cách tàn nhẫn trong những biến động của thị trường. Việc nắm vững phương pháp thiết lập điểm dừng lỗ giống như trang bị cho mình một dây an toàn, giúp tự cứu chính mình kịp thời ngay cả trong những đợt giảm giá nhanh chóng.

Hiểu về bản chất của điểm dừng lỗ: không phải đầu hàng, mà là tự cứu

Dừng lỗ (Stop Loss) chính là chặn đứng thua lỗ, chính xác hơn là thiết lập một mức giá kích hoạt tự động thoát khỏi vị thế, hạn chế mở rộng thua lỗ. Điểm dừng lỗ chính là mức giá đã đặt trước đó — khi giá tài sản giảm đến mức này, hệ thống hoặc nhà đầu tư sẽ thực hiện việc đóng vị thế.

Nhiều người hiểu sai về dừng lỗ, cho rằng đó là đầu hàng. Thực tế, dừng lỗ lại là quyết định hợp lý nhất. Trong đầu tư, điều đáng sợ nhất không phải là thua lỗ, mà là thua lỗ ngoài tầm kiểm soát.

Ba thời điểm quan trọng, bạn nhất định cần điểm dừng lỗ

Thứ nhất: Khi lý do mua vào không còn hợp lý

Khi mua cổ phiếu, chúng ta thường dựa trên một lý luận nào đó — ví dụ như nền tảng doanh nghiệp tốt, hoặc kỹ thuật vượt qua mức hỗ trợ. Nhưng thị trường biến động từng phút, lý do đúng đắn ngày hôm qua có thể trở thành sai ngày hôm sau. Lúc này, điểm dừng lỗ chính là “cơ chế sửa sai”, giúp bạn nhận thức rõ thực tế, chứ không phải cố chấp chịu lỗ.

Thứ hai: Thị trường rơi vào trạng thái bán tháo phi lý

Dịch bệnh toàn cầu, rủi ro địa chính trị, sụp đổ hệ thống — những sự kiện này thường khiến thị trường hoảng loạn giảm giá, hoàn toàn bỏ qua các yếu tố cơ bản. Trong tình huống cực đoan này, nhà đầu tư không có điểm dừng lỗ chỉ còn biết nhìn dòng tiền bị rút sạch, bất lực. Nhà đầu tư có điểm dừng lỗ thì có thể thoát ra kịp thời, giữ lại vốn để chờ cơ hội tiếp theo.

Thứ ba: Kỹ thuật phá vỡ mức hỗ trợ quan trọng

Theo góc độ kỹ thuật, khi giá cổ phiếu phá vỡ mức hỗ trợ quan trọng, thường sẽ xuất hiện đà giảm mạnh hơn nữa. Lúc này, nếu còn giữ tâm lý may rủi, từ chối dừng lỗ, có thể đối mặt với tình trạng thua lỗ lớn hơn nữa và mở rộng hơn.

Chi phí của việc không dừng lỗ là bao nhiêu?

Hãy xem một ví dụ thực tế: giả sử bạn mua cổ phiếu trị giá 100 USD với số lượng 10.000 cổ phiếu, tổng giá trị 1 triệu USD.

Tình huống 1: Đặt điểm dừng lỗ ở mức thua lỗ 10% (90 USD)

• Thua lỗ: 100.000 USD
• Số dư còn lại: 900.000 USD
• Để hòa vốn, cần tăng giá bao nhiêu? Chỉ cần tăng 11% là có thể lấy lại thua lỗ

Tình huống 2: Từ chối dừng lỗ, giữ đến khi thua lỗ 50% (50 USD)

• Thua lỗ: 500.000 USD
• Số dư còn lại: 500.000 USD
• Để hòa vốn, cần tăng giá bao nhiêu? Phải tăng 200% mới trở lại mức ban đầu
• Kết quả thực tế: đa số nhà đầu tư lúc này đã tâm lý sụp đổ, thường sẽ bán ra khi giá tiếp tục giảm, cuối cùng thua lỗ hơn một nửa

So sánh hai tình huống này cho thấy: điểm dừng lỗ thực sự có giá trị ở chỗ, thứ nhất là dừng lỗ kịp thời để giảm thiểu thua lỗ, thứ hai là nâng cao hiệu quả sử dụng vốn. Một nhà đầu tư thông minh, thay vì chờ đợi thua 50% rồi mới cố gắng gượng dậy, thì nên điều chỉnh chiến lược ngay khi thua lỗ mới 10%, dùng phần còn lại để tìm kiếm cơ hội sinh lời mới.

Sử dụng chỉ báo kỹ thuật để xác định chính xác điểm dừng lỗ

Ngoài việc đơn giản đặt mức phần trăm cố định (ví dụ thua 10% thì dừng lỗ), nhà đầu tư còn có thể dựa vào các chỉ báo kỹ thuật để thiết lập điểm dừng lỗ chính xác hơn.

Mức hỗ trợ và kháng cự

Trong xu hướng giảm, khi giá chạm nhiều lần vào một mức giá nhưng không thể vượt qua, mức giá đó hình thành kháng cự. Khi giá phá vỡ mức quan trọng này, thường báo hiệu xu hướng giảm mạnh hơn nữa. Lúc này, có thể đặt điểm dừng lỗ dưới mức kháng cự đó.

Chỉ báo MACD (Moving Average Convergence Divergence)

MACD gồm đường nhanh và đường chậm. Khi đường nhanh cắt xuống đường chậm từ trên xuống (giao cắt tử vong), là tín hiệu rõ ràng về xu hướng giảm. Nhiều nhà đầu tư sẽ đặt điểm dừng lỗ tại thời điểm này, vì thường báo hiệu xu hướng đảo chiều.

Chỉ số RSI (Relative Strength Index)

Khi RSI trên 70, thị trường quá mua, dưới 30 là quá bán. Trong môi trường quá mua, có nguy cơ giảm giá, nên thắt chặt điểm dừng lỗ hoặc chủ động chốt lời là sáng suốt.

Dải Bollinger (BOLL)

Dải Bollinger gồm dải trên, dải giữa và dải dưới. Khi giá từ dải trên đi xuống qua dải giữa, là tín hiệu bán ra. Nếu giá duy trì trong khoảng giữa và dưới của dải, cũng cần điều chỉnh điểm dừng lỗ phù hợp để tránh thua lỗ thêm.

Ba phương pháp dừng lỗ, chọn phương pháp phù hợp với bạn

Dừng lỗ chủ động

Là cách đơn giản nhất, hoàn toàn do nhà đầu tư tự quyết định khi nào thoát khỏi vị thế. Ưu điểm là linh hoạt, nhược điểm là cần theo dõi liên tục, dễ bị ảnh hưởng cảm xúc dẫn đến quyết định sai.

Dừng lỗ theo điều kiện

Thiết lập trước một mức giá dừng lỗ, khi giá chạm mức này hệ thống tự động thoát. Ưu điểm là không cần theo dõi liên tục, tránh tình trạng cảm xúc chi phối. Hầu hết các nền tảng giao dịch đều hỗ trợ phương pháp này.

Dừng lỗ theo dõi (Trailing Stop)

Là phiên bản nâng cấp của dừng lỗ. Nguyên lý là: khi giá tăng, điểm dừng lỗ tự động nâng lên theo, còn khi giá giảm, điểm dừng lỗ giữ nguyên. Ví dụ, bạn đặt dừng lỗ theo dõi cách giá 2%, khi cổ phiếu từ 100 tăng lên 120, điểm dừng lỗ sẽ tự động nâng lên 117.6. Như vậy, bạn có thể tham gia xu hướng tăng, đồng thời bảo vệ lợi nhuận khi có sự đảo chiều.

Sự phối hợp giữa điểm dừng lỗ và điểm chốt lời

Điểm dừng lỗ và điểm chốt lời nên đi đôi với nhau. Một kế hoạch giao dịch hoàn chỉnh cần có:

• Điểm vào lệnh: dựa trên lý do nào để vào
• Điểm dừng lỗ: vị trí thoát lỗ
• Điểm chốt lời: vị trí chốt lợi nhuận

Ba yếu tố này tạo thành một “vòng khép kín” trong giao dịch. Giao dịch không có điểm dừng lỗ giống như lái xe trên cao tốc mà không có phanh, sớm muộn gì cũng gặp tai nạn. Đồng thời, điểm chốt lời cũng rất quan trọng, vì thị trường tốt nhất rồi cũng có ngày kết thúc, chốt lời đúng thời điểm giúp khóa lợi nhuận.

Những sai lầm phổ biến khi thiết lập điểm dừng lỗ

Sai lầm 1: Đặt điểm dừng lỗ quá rộng

Có người nghĩ rằng nên đặt điểm dừng lỗ ở mức thua lỗ 20% hoặc 30% để tránh bị “bẻ lưỡi”. Thực tế, cách nghĩ này rất nguy hiểm, vì sau khi thua lỗ lớn, việc lấy lại vốn sẽ càng khó khăn hơn.

Sai lầm 2: Đặt điểm dừng lỗ quá chặt

Một số người lại đặt điểm dừng lỗ quá gần, thậm chí chỉ thua 2-3%, dẫn đến bị dừng lỗ liên tục, bỏ lỡ những cơ hội phản hồi tích cực, làm tăng chi phí giao dịch.

Cách làm đúng là dựa trên khả năng chịu rủi ro, chu kỳ giao dịch và quy mô vốn của mình để thiết lập điểm dừng lỗ hợp lý, thường trong khoảng 5-10% là phổ biến.

Lời khuyên cuối cùng

Việc thiết lập điểm dừng lỗ tưởng chừng đơn giản, nhưng lại thử thách tính lý trí và tâm lý của nhà đầu tư. Nhiều nhà đầu tư mới thất bại không phải vì thiếu kiến thức, mà vì thiếu kỷ luật thực hiện dừng lỗ. Khi thua lỗ xảy ra, phản ứng tự nhiên là hy vọng, cầu nguyện cho sự hồi phục. Chính điểm yếu này của con người đã khiến những thua lỗ nhỏ biến thành thảm họa lớn.

Nắm vững kỹ năng thiết lập điểm dừng lỗ chỉ là bước đầu, quan trọng hơn là hình thành thói quen dừng lỗ. Mỗi lần kiên quyết thực hiện dừng lỗ đều là tích lũy vốn cho hành trình đầu tư dài hạn của chính bạn. Ngược lại, mỗi lần trốn tránh dừng lỗ đều là đang đặt mìn cho những tổn thất lớn hơn trong tương lai. Thị trường đầu tư cuối cùng sẽ thưởng cho những người lý trí, kỷ luật cao.