Lịch sử Cryptocurrency

Cryptocurrency là một trong những đổi mới tài chính đột phá nhất thế kỷ 21, phát triển từ những dự án kỹ thuật số thử nghiệm thành một loại tài sản toàn cầu trị giá hàng nghìn tỷ đô la Mỹ. Bài viết tổng quan này trình bày quá trình phát triển của cryptocurrency từ ý tưởng ban đầu đến sự thay đổi mạnh mẽ, trở thành một công cụ tài chính chủ đạo, đồng thời khám phá hành trình của đồng cryptocurrency đầu tiên và các thế hệ kế tiếp.

Ngành Cryptocurrency trước thời kỳ Bitcoin

Nền tảng công nghệ cryptocurrency đã hình thành từ nhiều thập kỷ trước khi đồng tiền số đầu tiên ra đời. Trong những năm 1980 đến đầu 2000, nhiều nhà tiên phong đã tìm cách xây dựng các hệ thống tiền số khả thi. David Chaum là nhân vật nổi bật vào năm 1982 khi công bố "Blind Signatures for Untraceable Payments", giới thiệu công nghệ mã hóa cho phép giao dịch điện tử không cần kiểm soát tập trung. Sau đó, Chaum thành lập DigiCash tại Hà Lan để triển khai hệ thống eCash. Dù ban đầu nhận được sự quan tâm từ các ngân hàng và công ty công nghệ, DigiCash cuối cùng đã phá sản vào cuối những năm 1990.

Giai đoạn cuối thập niên 1990 và đầu 2000 tiếp tục chứng kiến các thử nghiệm với tiền số. Các dự án như EGold nỗ lực xây dựng tài sản khan hiếm, an toàn trên nền tảng internet, hoạt động độc lập với trung gian. Dù những dự án này gặp nhiều khó khăn kỹ thuật và tài chính, chúng đã đặt nền móng quan trọng cho sự ra đời của cryptocurrency đầu tiên và định hướng phát triển về sau. Những nỗ lực tiên phong này cho thấy tiềm năng cũng như thách thức mà các hệ thống tiền số phi tập trung phải đối mặt.

Sự xuất hiện của BTC: Cryptocurrency đầu tiên

Bitcoin trở thành đồng cryptocurrency đầu tiên trong bối cảnh khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008 khi Satoshi Nakamoto công bố whitepaper đột phá "Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System". Trên nền tảng các ý tưởng tiền số trước đó, Nakamoto đã thiết kế một mạng blockchain phi tập trung sử dụng cơ chế đồng thuận proof-of-work (PoW). Giao thức cryptocurrency đầu tiên được ra mắt vào tháng 01 năm 2009, ban đầu vận hành bởi Nakamoto cùng một nhóm nhỏ những người đam mê mật mã.

Giai đoạn sơ khởi của cryptocurrency đầu tiên ghi nhận nhiều cột mốc quan trọng. Giá Bitcoin lần đầu được ghi nhận trên BitcoinTalk năm 2009 ở mức khoảng $0,00099 mỗi đồng. Năm 2010, Laszlo Hanyecz thực hiện giao dịch Bitcoin thực tế đầu tiên, mua pizza bằng 10.000 BTC. Giao dịch này, hiện được kỷ niệm thường niên vào ngày 22 tháng 05, đánh dấu bước chuyển từ ý tưởng sang ứng dụng thực tế. Thuật toán PoW yêu cầu các node mạng giải các bài toán tính toán phức tạp mỗi 10 phút, thợ đào thành công nhận phần thưởng BTC và phí giao dịch.

Tăng trưởng thị trường và thách thức ban đầu của sàn giao dịch: Lịch sử thị trường Cryptocurrency giai đoạn đầu

Đầu thập niên 2010 đánh dấu sự hiện diện của cryptocurrency đầu tiên trong công chúng. Truyền thông như Forbes góp phần gia tăng sự quan tâm, đẩy giá Bitcoin lên gần $10 vào năm 2011. Các hoạt động của cộng đồng thúc đẩy phổ biến cryptocurrency thông qua các sáng kiến giáo dục. Gavin Andresen ra mắt Bitcoin Faucet năm 2010, tặng miễn phí BTC để tăng nhận biết. Bitcoin Magazine thành lập năm 2012, với các tác giả như Vitalik Buterin, đã tạo nền tảng tri thức cho lĩnh vực cryptocurrency.

Thành công của cryptocurrency đầu tiên đã thúc đẩy sự ra đời của nhiều đồng altcoin. Charlie Lee, cựu nhân sự Google, ra mắt Litecoin (LTC) năm 2011, cung cấp tốc độ giao dịch nhanh và phí thấp hơn cryptocurrency đầu tiên. Các altcoin nổi bật đầu tiên còn có XRP của Ripple, Monero (XMR) và Dogecoin (DOGE). Tuy nhiên, một vụ tấn công lớn vào sàn giao dịch năm 2014 đã tạo ra khủng hoảng lớn, khi hacker đánh cắp 850.000 BTC từ một nền tảng giao dịch chủ đạo lúc bấy giờ. Sự kiện này khiến giá Bitcoin giảm mạnh từ hơn $1.000 xuống khoảng $300, thúc đẩy ngành cryptocurrency tăng cường các biện pháp bảo mật như xác thực hai lớp, chống phishing và quỹ bảo hiểm.

Ethereum đã thay đổi Cryptocurrency ra sao

Ethereum ra mắt năm 2015 đã giới thiệu công nghệ hợp đồng thông minh, mở rộng đáng kể năng lực của cryptocurrency vượt ngoài mô hình chuyển giá trị đơn thuần của đồng đầu tiên. Hợp đồng thông minh tự động thực thi các thỏa thuận lập trình sẵn khi đủ điều kiện, loại bỏ vai trò trung gian. Điều này cho phép các nhà phát triển xây dựng ứng dụng phi tập trung (dApp) hoạt động độc lập trên blockchain.

Sự cố DAO năm 2016 đã thử thách khả năng phục hồi của Ethereum khi mã bị khai thác khiến khoảng $60 triệu của nhà đầu tư bị thất thoát. Phản ứng gây tranh cãi—tạo blockchain mới để hoàn trả thiệt hại—dẫn tới sự chia tách vĩnh viễn giữa Ethereum (ETH) và Ethereum Classic (ETC). Mặc dù gặp trở ngại này, Ethereum vẫn tiếp tục phát triển công nghệ cryptocurrency. NFT nổi lên qua các bộ sưu tập như CryptoKitties, MoonCats, CryptoPunks. Các ứng dụng tài chính phi tập trung (DeFi) cung cấp dịch vụ tài chính dựa trên blockchain như giao dịch phi tập trung, cho vay, đi vay. Kiến trúc Ethereum đã ảnh hưởng mạnh đến các nền tảng hợp đồng thông minh cạnh tranh như Cardano, Solana và Polkadot.

Mở rộng và khủng hoảng trong lịch sử gần đây của Cryptocurrency

Sự kiện halving của cryptocurrency đầu tiên năm 2016, giảm phần thưởng từ 25 BTC xuống 12,5 BTC, đã mở đường cho đợt tăng giá năm 2017 khi Bitcoin tiệm cận $20.000. Đợt halving năm 2020 cũng dẫn đến làn sóng tăng giá mạnh của Bitcoin năm 2021 vượt mốc $60.000. Giai đoạn này chứng kiến sự tham gia của các tổ chức lớn như Tesla, MicroStrategy bổ sung Bitcoin vào bảng cân đối, và El Salvador công nhận Bitcoin làm tiền hợp pháp. NFT trở nên phổ biến nhờ các bộ sưu tập đình đám thu hút người nổi tiếng và thương hiệu lớn.

Tuy nhiên, các thách thức lớn đã nổi lên. Lệnh cấm cryptocurrency của Trung Quốc năm 2021 khiến giá giảm mạnh tạm thời. Sự sụp đổ của token LUNA và stablecoin UST của Terra năm 2022 kéo theo hàng loạt công ty như Celsius, Three Arrows Capital, Voyager lao đao. Một sàn giao dịch lớn phá sản cuối năm 2022, dù từng được định giá hàng tỷ đô la, là một cú sốc lớn nữa. Dẫu vậy, thị trường cryptocurrency vẫn duy trì tổng vốn hóa lớn, chứng tỏ sức bền của ngành.

Gần đây, thị trường cryptocurrency tiếp tục phục hồi và thu hút sự quan tâm của các tổ chức tài chính. Cryptocurrency đầu tiên vẫn giữ vị thế tài sản số nền tảng, liên tục được cải tiến công nghệ và mở rộng ứng dụng thực tiễn trên nhiều lĩnh vực.

Kết luận

Lịch sử cryptocurrency thể hiện mô hình đổi mới, khủng hoảng, thích nghi và tăng trưởng liên tục. Từ những nghiên cứu lý thuyết của David Chaum thập niên 1980, sự ra đời của cryptocurrency đầu tiên năm 2009, đến các bước tiến về hợp đồng thông minh và tài chính phi tập trung, cryptocurrency đã phát triển vượt bậc nhưng vẫn giữ những nguyên tắc cốt lõi về phi tập trung và bảo mật mật mã. Dù trải qua biến động mạnh, các vụ hack lớn, dự án thất bại và thách thức pháp lý, ngành cryptocurrency vẫn thể hiện sự kiên định và đổi mới không ngừng. Đồng tiên phong Bitcoin đã đặt nền móng cho hàng nghìn dự án và ứng dụng sau này. Lịch sử còn ngắn của công nghệ này cho thấy cryptocurrency vẫn ở giai đoạn đầu phát triển, các dự án trọng điểm vẫn liên tục tiến lên bất chấp biến động thị trường. Khi lĩnh vực này trưởng thành, tác động của cryptocurrency đến tài chính toàn cầu và hạ tầng số sẽ tiếp tục được định hình, với đồng đầu tiên giữ vai trò trung tâm trong quá trình chuyển đổi.

FAQ

Đồng cryptocurrency đầu tiên được tạo ra là gì?

Bitcoin, được phát triển năm 2009 bởi Satoshi Nakamoto. Đây vẫn là đồng cryptocurrency có sức ảnh hưởng lớn nhất và được biết đến rộng rãi nhất.

1 Bitcoin trị giá bao nhiêu năm 2009?

Năm 2009, 1 Bitcoin có giá khoảng $0,0025. Khi mới xuất hiện, nó gần như không có giá trị tiền tệ thực sự.

Đồng crypto lâu đời nhất là gì?

Bitcoin, phát triển năm 2009, là đồng cryptocurrency lâu đời nhất. Đây là đồng tiên phong cho công nghệ blockchain và tiền số phi tập trung.

Ai sở hữu 90% lượng Bitcoin?

1% các tài khoản lớn nhất nắm giữ 90% tổng lượng Bitcoin. Tỷ lệ này tập trung vào một nhóm nhỏ dân số toàn cầu, danh tính cụ thể của họ hiện vẫn chưa được xác định.