Khi câu chuyện về GameFi bắt đầu suy tàn, và ngành công nghiệp gặp khó khăn trong việc sản xuất những trò chơi thành công như CryptoKittiesvàAxie Infinity, một lý thuyết mới gọi là "ServerFi" xuất hiện. Được giới thiệu bởi giáo sư Đại học Yale Pavun Shetty trong một bài báo được xuất bản gần đây, khái niệm này tìm cách định hình lại mối quan hệ giữa trò chơi và người chơi. ServerFi nhấn mạnh việc tư nhân hóa tài sản trong trò chơi thông qua tổng hợp và thúc đẩy tính bền vững lâu dài của hệ sinh thái trò chơi bằng cách liên tục khuyến khích những người chơi có mức độ tương tác cao.

ServerFi có thể trở thành cứu cánh cho ngành công nghiệp game blockchain? Nó đổi mới như thế nào so với GameFi? Bài viết này sẽ bắt đầu bằng việc định nghĩa ServerFi, sau đó khám phá sự phát triển của GameFi và những thách thức liên quan, và cuối cùng phân tích ưu điểm và các rào cản tiềm năng của mô hình ServerFi.

Sự phát triển của GameFi

Trước khi giới thiệu khái niệm về ServerFi, hãy trước tiên khám phá một cách ngắn gọn về GameFi. Như tên gọi, GameFi kết hợp giữa "Game" và "Tài chính." Đây đề cập đến sự kết hợp giữa trò chơi và tài chính phi tập trung (DeFi), nơi các vật phẩm trong trò chơi được mã hóa dưới dạng NFT (Non-Fungible Tokens), và các sản phẩm tài chính phi tập trung được trình bày một cách có tính giải trí.

Ở trung tâm của GameFi là mô hình “Chơi để Kiếm” (P2E). Khác với các mô hình chơi game truyền thống như miễn phí hoặc trả phí, các dự án GameFi thường cung cấp động cơ kinh tế cho người chơi. Người chơi đầu tư thời gian và nỗ lực để kiếm tiền điện tử và phần thưởng NFT bằng cách hoàn thành nhiệm vụ, chiến đấu với người chơi khác hoặc leo cấp trong trò chơi. Mô hình này tái định nghĩa mối quan hệ giữa người chơi và trò chơi, cho phép người chơi sở hữu hoàn toàn tài sản kỹ thuật số của họ và tiềm năng kiếm lợi nhuận thực tế thông qua giao dịch và các phương tiện khác.

Nhìn lại quá trình phát triển của GameFi, nó có thể được chia làm bốn giai đoạn chính:

Early Stage (2017-2018)
Sự xuất hiện của các dự án như CryptoKitties đánh dấu sự bắt đầu của ngành công nghiệp game trên blockchain. Những trò chơi sớm này chủ yếu được xây dựng trên mạng lưới Ethereum, với lối chơi đơn giản xoay quanh việc sưu tập và nuôi thú cưng. Lần đầu tiên, khái niệm về NFT được giới thiệu trong các trò chơi. Tuy nhiên, trải nghiệm chơi game tổng thể vẫn khá tệ, vì tập trung hơn vào sự mới lạ của công nghệ blockchain hơn là lối chơi hấp dẫn.

Giai đoạn tăng trưởng (2019-2020)
Năm 2019, Trưởng phòng Chiến lược Mix Marvel, Mary Ma, đã đưa ra khái niệm GameFi lần đầu tiên trong một bài phát biểu. Vào khoảng thời gian đó, sự bùng nổ của tài chính phi tập trung (DeFi) đã cung cấp cơ sở hạ tầng tài chính mà GameFi cần. Sự ra đời của các trò chơi blockchain phức tạp hơn, như Axie Infinity, đã gia tăng tốc độ phát triển của GameFi, mang đến cho người chơi trải nghiệm chơi game sâu hơn và tương tác hơn so với các dự án trước đó.

Nguồn: Axie Infinity

Thời kỳ bùng nổ (2021-2022)
Mô hình Chơi để Kiếm (P2E), được tượng trưng bởi Axie Infinity, đã đạt được thành công to lớn, thu hút hàng triệu người chơi đến với không gian GameFi. Thành công này dẫn đến sự bùng nổ của các dự án tương tự, như The Sandbox và Decentraland, mở rộng thêm đa dạng thể loại trò chơi. Ngoài ra, hệ sinh thái GameFi bắt đầu phát triển với sự phát triển của cơ sở hạ tầng đa chuỗi, cho phép các dự án hoạt động trên nhiều mạng blockchain khác nhau.

Giai đoạn điều chỉnh (2022-nay)
Đến năm 2022, nhiều dự án GameFi đã trải qua sự suy giảm đáng kể về giá token, và tuổi thọ của hầu hết các trò chơi trở nên cực kỳ ngắn ngủi. Điều này khiến người ta lo ngại về tính bền vững của mô hình P2E. Khi thị trường trở nên chín chắn hơn, sự tập trung ngày càng tăng lên việc chơi game và tính bền vững dài hạn. Các nhà phát triển bắt đầu tìm hiểu các mô hình thay thế, chẳng hạn như Chơi và Kiếm, trong khi cải tiến về cơ sở hạ tầng đa chuỗi tiếp tục hỗ trợ sự phát triển của không gian GameFi.

Vấn đề trong GameFi

GameFi, như một mô hình kinh tế game mới nổi, cơ bản biến đổi mối quan hệ giữa người chơi và game. Bằng cách chuyển đổi tài sản trong game thành NFT, GameFi tăng tính thanh khoản và giá trị của những tài sản này và cho phép người chơi thực sự sở hữu tài sản số của họ, thúc đẩy sự phát triển của hệ sinh thái game rộng lớn hơn. Quan trọng hơn, mô hình Chơi để Kiếm (P2E) cho phép người chơi kiếm thu nhập, tạo ra những trải nghiệm và phong cách chơi game mới.

Tuy nhiên, GameFi cũng đã tiết lộ một số vấn đề đáng kể trong quá trình phát triển của nó:

1. Quá nhấn mạnh vào các khía cạnh tài chính:
   Hầu hết các dự án GameFi tập trung quá nhiều vào khía cạnh tài chính, thường bỏ qua yếu tố cốt lõi của trò chơi - niềm vui và trải nghiệm chơi game chất lượng. Kết quả là, nhiều dự án GameFi ưu tiên kinh tế hơn việc tạo ra những trải nghiệm chơi game hấp dẫn và thú vị.

2. Mô hình kinh tế Token không bền vững:
   Dù sử dụng mô hình đơn mã thông báo hay đôi mã thông báo, các dự án GameFi đều đối mặt với khó khăn về bền vững. Lạm phát và mất cân đối kinh tế thường xuyên xảy ra, dẫn đến sự phụ thuộc vào nguồn vốn bên ngoài liên tục. Nếu luồng vốn mới giảm chậm, những dự án này có thể đối mặt với các kịch bản giống như Ponzi, nơi giá mã thông báo sụt giảm và rơi vào sự sụp đổ.

3. Khó khăn trong việc cân bằng người chơi mới và cũ:
   Các dự án GameFi thường không cân bằng được lợi ích giữa những người chơi giai đoạn đầu và giai đoạn cuối. Những người chơi đầu thường có được tài sản có giá trị với chi phí thấp hơn, trong khi những người đến sau phải đối mặt với rào cản vào cửa cao hơn. Những người chơi đầu còn làm trầm trọng tình trạng này bằng cách bán đồng token chỉ vì lợi nhuận ngắn hạn, gây ổn định thị trường và làm chậm sự hình thành cộng đồng và hệ sinh thái dài hạn.

Để đáp ứng những vấn đề này, ServerFi giới thiệu mô hình phần thưởng mới để giải quyết những thách thức này. Bằng cách kích hoạt quá trình tổng hợp tài sản trong trò chơi, ServerFi cho phép người chơi trở thành, một cách nào đó, “cổ đông” của trò chơi. Điều này cho họ một phần trong quản lý trò chơi và quyết định, thúc đẩy một cách tiếp cận phát triển trò chơi theo hướng cộng đồng hơn và phi tập trung hơn.

ServerFi vs. GameFi

Một cách đơn giản, ServerFi cho phép người chơi tích lũy và kết hợp các NFT và tài sản kỹ thuật số khác trong trò chơi để kiểm soát máy chủ của trò chơi. Khái niệm này kết hợp kinh tế trong trò chơi với sở hữu máy chủ, cung cấp cho người chơi một cách tham gia và kiếm phần thưởng mới.

Về mặt khái niệm, ServerFi và GameFi có nhiều điểm tương đồng:

1. Cả hai đều được xây dựng trên công nghệ blockchain và hợp đồng thông minh, đảm bảo tính minh bạch và bất biến.
2. Cả hai thay đổi cách mà người chơi tương tác với trò chơi bằng cách kết hợp trò chơi, tài chính và yếu tố xã hội.
3. Cả hai đều nhấn mạnh sở hữu của người chơi đối với tài sản trong game, cho phép người chơi kiếm được động lực kinh tế qua lối chơi.
4. Cả hai biến đổi vai trò truyền thống của người chơi bằng cách giới thiệu cơ chế quản trị, nơi người chơi và cộng đồng có thể ảnh hưởng đến quyết định.
5. Cả hai đều có tiềm năng phát triển thành hệ sinh thái chơi qua các trò chơi.

Tuy nhiên, ServerFi cung cấp mức độ tham gia và quyền sở hữu sâu hơn cho người chơi, điều này có thể dẫn đến lòng trung thành của người chơi và sự tham gia của cộng đồng lớn hơn. Mô hình này đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa các nhóm phát triển trò chơi và cộng đồng người chơi để tạo ra một hệ sinh thái nơi người chơi được cấp nhiều quyền hơn, cuối cùng dẫn đến giá trị lâu dài bền vững cho trò chơi.

So với GameFi, những lợi thế lý thuyết của ServerFi được nhấn mạnh hơn, có thể mang lại trải nghiệm chơi game bền vững và do người chơi điều khiển hơn.

Đầu tiên, ServerFi nhấn mạnh vào việc "tham gia dài hạn, phát triển dài hạn và giá trị dài hạn." Khác với GameFi, nơi lợi nhuận chủ yếu đến từ hoạt động trong game, tài sản NFT và sự tăng giá của token, ServerFi cung cấp nhiều nguồn thu phong phú hơn, như thu nhập từ vận hành và quản lý server. Để đạt được những phần thưởng sâu rộng hơn từ hệ sinh thái này yêu cầu một quá trình dài hạn, tự nhiên thu hút người chơi tập trung vào tính bền vững của trò chơi và giá trị dài hạn. Điều này, lần lượt, loại bỏ những người chơi đầu cơ ngắn hạn, để lại những người dùng trung thành và tích cực chú trọng vào giá trị.

Thứ hai, ServerFi giới thiệu một môi trường cạnh tranh động định nơi người chơi phải liên tục đóng góp để kiếm và duy trì phần thưởng của máy chủ. Hệ thống này khuyến khích sự cạnh tranh lành mạnh giữa người chơi mới và cũ, tăng cường sự tương tác trong cộng đồng. Các thử nghiệm mô phỏng về hành vi tập thể đã cho thấy rằng phản hồi tích cực và sự cạnh tranh kéo dài dẫn đến sự tăng trưởng giá trị máy chủ tổng thể. Nhờ đó, ServerFi giúp giảm thiểu các rủi ro liên quan đến việc phụ thuộc nặng nề vào nguồn tài trợ bên ngoài, một vấn đề phổ biến trong các dự án GameFi, từ đó làm cho việc duy trì sự ổn định của trò chơi trở nên dễ dàng hơn trong dài hạn.

Nguồn: ServerFi - Một Mối Quan Hệ Đồng Sống Mới Giữa Trò Chơi Và Người Chơi

Cuối cùng, mô hình ServerFi phân quyền hơn GameFi vì nó chuyển quyền kiểm soát máy chủ cho cộng đồng người chơi, khiến người chơi trở thành đồng sáng tạo của trò chơi. Người chơi có quyền kiểm soát máy chủ trò chơi hơn khi trò chơi tiến triển, cuối cùng đạt được hệ sinh thái do cộng đồng điều hành. Điều này hoàn toàn phù hợp với lý tưởng của ngành công nghiệp Web3, thực sự thực hiện nhiệm vụ phân quyền.

Tuy nhiên, mô hình ServerFi chỉ có hiệu quả trong lý thuyết và chưa trải qua xác nhận thực tế trên thị trường. Thật sự có một số thách thức quan trọng cần giải quyết trong quá trình thực hiện, như:

• Xác định giá trị máy chủ và ranh giới quản lý: Làm thế nào để xác định giá trị của các máy chủ, và giới hạn của sự kiểm soát từ phía người chơi là gì?
• Đảm bảo phân phối công bằng quyền lợi: Làm thế nào để phân phối công bằng giữa các nhóm dự án và cộng đồng người chơi, người chơi miễn phí và người chơi trả phí, hoặc thậm chí giữa các máy chủ khác nhau?
• Xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật vững chắc: Hệ thống làm thế nào để đảm bảo ổn định và an ninh máy chủ khi kiểm soát trở nên phi tập trung?
• Quản lý quá trình chuyển đổi sang quản trị cộng đồng: Làm thế nào để việc chuyển đổi sang quản trị do người chơi dẫn dắt tích hợp một cách mượt mà vào hoạt động của trò chơi?
• Giải quyết các vấn đề pháp lý và quy định: Làm thế nào để quản lý quyền sở hữu máy chủ, quản lý dữ liệu và bảo mật, xét đến các tác động tiềm năng của pháp lý và quy định?

Quan trọng nhất, duy trì yếu tố thú vị là rất quan trọng cho sự thành công của ServerFi. Xét cho cùng, thưởng thức trò chơi là nền tảng của giá trị lâu dài cho cả GameFi và ServerFi. Nếu không có lối chơi hấp dẫn và giải trí, không mô hình nào có thể thực sự thành công, bất kể cơ chế tài chính hay phân cấp của nó.

Kết luận

Sự xuất hiện của GameFi và ServerFi đại diện cho sự đổi mới đáng kể trong mô hình kinh tế game và sự tương tác của người chơi, đồng thời tín hiệu cho sự tiến hóa của ngành công nghiệp game về phía việc trở nên mở hơn, tập trung vào giá trị và phi tập trung.

Lý thuyết, ServerFi cung cấp một giải pháp tiềm năng cho những thách thức của GameFi, chẳng hạn như tránh các kế hoạch kiểu Ponzi và kịch bản hệ thống lao dốc. Tuy nhiên, thành công của nó sẽ phụ thuộc vào việc thực thi trong thực tế và kiểm tra thị trường. Chúng tôi mong đợi thấy nhiều trò chơi đột phá hơn, đẩy ranh giới của những gì mà trò chơi phi tập trung có thể đạt được.