الأصول المستهلكة: لماذا يجب أن نأخذ في الاعتبار الاستهلاك في المحاسبة؟

Depreciation คืออะไร แล้วทำไมนักบัญชีถึงต้องใจ

เมื่อบริษัทซื้อเครื่องจักรหรือยานพาหนะ เงินนั้นไม่ได้หายไปทันที แต่ค่อย ๆ สูญเสียมูลค่าไปตามปีที่ผ่านไป Depreciation คือกระบวนการบัญชีที่ใช้ในการบันทึกการลดลงนี้ นักบัญชีจะหักต้นทุนของสินทรัพย์ในแต่ละปี เพื่อให้ตรงกับช่วงเวลาที่สินทรัพย์สร้างรายได้ให้ธุรกิจ

สิ่งสำคัญคือ depreciation ไม่ใช่การจ่ายเงินจริง แต่เป็นการบันทึกค่าใช้จ่ายในรายงานการเงิน นอกจากนี้ยังมี Amortization ซึ่งทำหน้าที่คล้ายกันแต่ใช้กับสินทรัพย์ไม่มีตัวตน เช่น สิทธิบัตรและลิขสิทธิ์

ทำความเข้าใจ Depreciation ผ่าน 2 มุมมอง

มุมมองแรก: มูลค่าสินทรัพย์ลดลงเมื่อเวลาผ่านไป เครื่องจักรที่เพิ่งซื้อมาจะมีค่าสูง แต่ยิ่งใช้งานนานเท่าไหร่ก็ยิ่งแก่เก่า

มุมมองที่สอง: จัดสรรต้นทุนเริ่มแรกของสินทรัพย์ให้กระจายไปตามปีที่สินทรัพย์สามารถใช้งานได้ ตัวอย่างเช่น หากคุณซื้อแล็ปท็อปราคา 100,000 บาท และคาดว่าจะใช้ได้ 5 ปี ผลต่างนี้จะกลายเป็นค่าใช้จ่ายประจำปีในบัญชี

เมื่อนักบัญชีจัดทำงบประมาณหรือรายงานการเงิน depreciation จะถูกบันทึกเป็นต้นทุนคงที่ (เว้นแต่ใช้วิธีคำนวณแบบพิเศษที่เปลี่ยนแปลงตามปริมาณการใช้งาน)

Depreciation มีผลต่อกำไรและภาษีอย่างไร

Depreciation เป็นปัจจัยสำคัญในการคำนวณ EBIT (กำไรก่อนดอกเบี้ยและภาษี) เมื่อคุณหักค่าเสื่อมราคาออกจากรายได้ กำไรสุทธิจะลดลง ซึ่งเป็นเหตุผลว่าทำไมนักลงทุนถึงต้องระวังเมื่อเปรียบเทียบบริษัทที่มีสินทรัพย์มากกับบริษัทที่มีสินทรัพย์น้อย

ความแตกต่างระหว่าง EBIT และ EBITDA คือในการคำนวณ EBITDA จะบวก depreciation และ amortization กลับเข้าไปในรายได้ ทำให้ได้ภาพที่ชัดเจนกว่าเกี่ยวกับการสร้างเงินสดจริงของบริษัท

• EBIT = กำไรก่อนหักดอกเบี้ยและภาษี (หักแล้ว depreciation)
• EBITDA = กำไรก่อนหักดอกเบี้ย ภาษี depreciation และ amortization (ยังไม่หักทั้งหมด)

สินทรัพย์ใดบ้างที่คิดค่าเสื่อมราคาได้

กรมสรรพากรกำหนดหลักเกณฑ์ชัดเจนว่าสินทรัพย์ประเภทไหนที่เข้าข่ายได้รับการคิด depreciation เงื่อนไขหลักมี 3 ประการ:

1. สินทรัพย์เป็นของคุณและใช้ในธุรกิจ - ต้องนำไปใช้เพื่อสร้างรายได้
2. มีอายุการใช้งานที่นิยาม - ไม่สามารถใช้ได้ตลอดไป
3. คาดว่าจะอยู่ได้เกิน 1 ปี - สินทรัพย์ชั่วคราวไม่นับ

สินทรัพย์ที่คิด depreciation ได้บ่อยที่สุด:

• ยานพาหนะ และรถโรงแรม
• อาคาร และทรัพย์สินประเภทนี้
• เครื่องจักรและอุปกรณ์โรงงาน
• คอมพิวเตอร์และอุปกรณ์เทคโนโลยี
• สินทรัพย์ไม่มีตัวตน เช่น สิทธิบัตร ลิขสิทธิ์ และซอฟต์แวร์

สินทรัพย์ที่ไม่สามารถคิด depreciation ได้:

• ที่ดิน (เพราะไม่เสื่อมสภาพ)
• ของสะสมมูลค่า เช่น งานศิลปะ เหรียญ
• หลักทรัพย์ เช่น หุ้นและพันธบัตร
• ทรัพย์สินส่วนบุคคล
• สินทรัพย์ใช้ได้น้อยกว่า 1 ปี

4 วิธีการคิด Depreciation ที่นิยมใช้

1. วิธีเส้นตรง (Straight-line Method)

นี่คือวิธีง่ายที่สุดและนิยมใช้มากที่สุด คุณแบ่งต้นทุนสินทรัพย์เท่า ๆ กันตลอดอายุการใช้งาน

ตัวอย่าง: บริษัทซื้อรถยนต์ 100,000 บาท คาดว่าจะใช้ได้ 5 ปี ค่า depreciation ปีละ 20,000 บาท นั่นคือ (100,000 ÷ 5 = 20,000)

ข้อดี:

• ใช้งานง่าย เกิดข้อผิดพลาดน้อย
• เหมาะสำหรับธุรกิจขนาดเล็กที่ระบบบัญชีเรียบง่าย

ข้อเสีย:

• ไม่คำนึงถึงการสูญเสียมูลค่าอย่างรวดเร็วในระยะสั้น
• ไม่คำนึงถึงต้นทุนบำรุงรักษาที่เพิ่มขึ้นเมื่อสินทรัพย์แก่เก่า

2. วิธีลดลงสองเท่า (Double-Declining Balance)

วิธีนี้ตัดค่าเสื่อมราคาจำนวนมากในปีแรก ๆ แล้วค่อย ๆ ลดลงตามเวลา เหมาะสำหรับธุรกิจที่ต้องการกู้คืนต้นทุนได้เร็ว

ข้อดี:

• ช่วยชดเชยต้นทุนบำรุงรักษาที่เพิ่มขึ้น
• เพิ่มการลดหย่อนภาษีสูงสุดในปีแรก ๆ

ข้อเสีย:

• ไม่มีประโยชน์ถ้าบริษัทขาดทุนทางภาษีอยู่แล้ว

3. วิธีลดลงแบบเร่ง (Declining Balance)

มูลค่าสินทรัพย์ถูกคิดค่าเสื่อมราคาเป็นสองเท่าของอัตราที่เส้นตรง ทำให้ค่าใช้จ่ายสูงในปีแรก ๆ แล้วค่อยลด

4. วิธีหน่วยการผลิต (Units of Production)

วิธีนี้คิดค่าเสื่อมราคาตามความถี่ที่ใช้สินทรัพย์ เช่น จำนวนชั่วโมงทำงาน หรือปริมาณสินค้าที่ผลิต

เหมาะสำหรับ: เครื่องจักรที่มีผลผลิตวัดได้ และต้องการความแม่นยำ

ข้อดี: วัดค่า depreciation ได้แม่นยำตามการใช้งานจริง

ข้อเสีย: ยากในการประมาณจำนวนหน่วยที่จะผลิตได้ก่อนสินทรัพย์หมดอายุ

Amortization คืออะไร และต่างจาก Depreciation อย่างไร

Amortization คือกระบวนการลดลงของมูลค่าทางการเงินของเงินกู้หรือสินทรัพย์ไม่มีตัวตนตามเวลา โดยทั่วไปใช้กับ:

• เงินกู้: บ้าน รถยนต์ สินเชื่อส่วนบุคคล
• สินทรัพย์ไม่มีตัวตน: สิทธิบัตร ลิขสิทธิ์ เครื่องหมายการค้า

เมื่อชำระเงินกู้ สัดส่วนของดอกเบี้ยสูงในการชำระครั้งแรก แล้วค่อย ๆ ลดลงจนกระทั่งครบกำหนด เงินต้นจะสูงขึ้นเรื่อย ๆ

ตัวอย่าง amortization:

• สินทรัพย์: สิทธิบัตรราคา 10,000 บาท มีอายุ 10 ปี → amortization ปีละ 1,000 บาท
• เงินกู้: ยืม 10,000 บาท ชำระต้นทุนปีละ 2,000 บาท → amortization 2,000 บาท ต่อปี

ความแตกต่างหลัก: Depreciation vs Amortization

ทำไม Depreciation ถึงสำคัญต่อการวิเคราะห์การเงิน

การทำความเข้าใจ depreciation และ amortization ช่วยให้นักลงทุนอ่านงบการเงินได้ลึกซึ้งมากขึ้น สินทรัพย์ที่มีขนาดใหญ่จะมี depreciation สูง ซึ่งลดกำไรสุทธิแม้ว่าบริษัทกำลังบริหารได้ดี อย่างไรก็ตาม เมื่อดู EBITDA จะเห็นความสามารถในการสร้างเงินสดจริงได้ชัดเจนกว่า

ไม่ว่าจะเป็นธุรกิจขนาดเล็กหรือใหญ่ การจัดการ depreciation อย่างถูกต้องนั้นเป็นกุญแจสำคัญในการวางแผนทางการเงินและการจดสรรภาษีให้เหมาะสมที่สุด